Người đứng đầu lĩnh vực truyền thông của Cộng đồng Wallonie-Brussels (Bỉ) - bà Jacqueline Galant vừa đưa ra đề xuất cấm trẻ em dưới 15 tuổi sử dụng mạng xã hội. Động thái này nối tiếp bước đi của Pháp, quốc gia đang thúc đẩy một khuôn khổ pháp lý cấp châu Âu nhằm bảo vệ thanh thiếu niên trên không gian mạng.
Theo Quy định bảo vệ dữ liệu chung (GDPR) của Liên minh châu Âu (EU), các quốc gia thành viên được phép ấn định độ tuổi tối thiểu từ 13 đến 16 tuổi để trẻ vị thành niên có thể tạo tài khoản mạng xã hội mà không cần sự đồng ý của cha mẹ. Bỉ hiện chọn mức 13 tuổi. Dưới độ tuổi này, trẻ phải có sự đồng ý của phụ huynh để sử dụng dịch vụ và để dữ liệu cá nhân được xử lý.
Khung pháp lý mới của EU – Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA) – không đưa ra giới hạn độ tuổi cụ thể, nhưng yêu cầu các nền tảng có trách nhiệm đánh giá rủi ro và áp dụng biện pháp bảo vệ phù hợp, đặc biệt đối với người dùng là trẻ vị thành niên.
Theo các chuyên gia pháp lý, đề xuất cấm hoàn toàn trẻ em dưới 15 tuổi sử dụng mạng xã hội cần phải được đánh giá dựa trên các nguyên tắc của luật nhân quyền, trong đó mọi biện pháp áp đặt đều phải “tương xứng, chính đáng và hiệu quả”. Ông Antoine Delforge - chuyên gia luật kỹ thuật số thuộc Đại học Namur (Bỉ) - cảnh báo: “Chúng ta không thể đơn giản cấm một cách toàn diện vì muốn bảo vệ. Điều quan trọng là chứng minh rằng đây là biện pháp duy nhất có hiệu quả”.
Vấn đề định nghĩa “mạng xã hội” cũng cần được làm rõ. Liệu WhatsApp có được xem như Facebook, Instagram hay TikTok không, trong khi cách thức hoạt động của các nền tảng này rất khác biệt? Mặt khác, làm thế nào để kiểm soát độ tuổi? Đây được coi là câu hỏi then chốt trong việc thực thi đề xuất. Các biện pháp như xác minh bằng thẻ căn cước có thể bị lách dễ dàng khi trẻ sử dụng giấy tờ của người khác. Phương pháp sinh trắc học như nhận diện khuôn mặt cũng gặp nhiều sai số, đồng thời làm dấy lên lo ngại về quyền riêng tư.
Một đề xuất tại Bỉ là sử dụng nền tảng trung gian như Itsme, một ứng dụng nhận dạng số đã được sử dụng rộng rãi tại quốc gia này. Ứng dụng khác, chẳng hạn TikTok, có thể gửi yêu cầu xác minh tới Itsme để nhận câu trả lời “trên hoặc dưới 15 tuổi” mà không cần chia sẻ thông tin cụ thể. Tuy nhiên, ý tưởng này đối mặt hai trở ngại chính: yêu cầu các nền tảng quốc tế tích hợp hệ thống của riêng Bỉ là điều không khả thi; việc tập trung dữ liệu người dùng châu Âu có thể dẫn đến nguy cơ bị lạm dụng hoặc tấn công mạng.
Ngoài ra, giới trẻ ngày nay có thể dễ dàng vượt qua các biện pháp kiểm soát bằng việc sử dụng VPN, công cụ cho phép thay đổi vị trí địa lý và che giấu danh tính thực sự.
Một số chuyên gia cho rằng thay vì đưa ra lệnh cấm nghiêm ngặt, việc tăng cường giáo dục truyền thông, hướng dẫn trẻ em sử dụng mạng xã hội một cách an toàn và có trách nhiệm sẽ đem lại hiệu quả lâu dài và bền vững hơn. Tuy nhiên, trong bối cảnh lo ngại ngày càng tăng về tác động tiêu cực của mạng xã hội đối với sức khỏe tâm lý trẻ vị thành niên, các biện pháp can thiệp mạnh mẽ vẫn đang được cân nhắc nghiêm túc tại nhiều quốc gia.
Đề xuất của Bỉ sẽ tiếp tục là tâm điểm tranh luận, đặc biệt khi EU đang tìm kiếm một cách tiếp cận thống nhất và cân bằng giữa bảo vệ trẻ em và đảm bảo quyền tự do cá nhân trên không gian số./.
Hương Giang (TTXVN)