Theo tạp chí National Interest, viện nghiên cứu Heritage Foundation của Mỹ đã vừa công bố "Chỉ số Tự do Kinh tế" hàng năm để đánh giá mức độ tự do về kinh tế ở 178 quốc gia. Theo đó, kể từ khi cuộc khảo sát bắt đầu vào năm 1995, không có quốc gia nào có quy mô tương đương đạt được mức độ tự do kinh tế nhanh chóng như Việt Nam.
"Chỉ số Tự do Kinh tế" năm 2021 sử dụng 12 tiêu chí để tính toán mức độ tự do kinh tế của mỗi quốc gia trong số 178 quốc gia. Các quốc gia đứng đầu Bảng xếp hạng bao gồm Singapore, New Zealand, Australia và Thụy Sỹ. Trong khi đó, Cuba, Venezuela và CHDCND Triều Tiên chiếm những vị trí cuối cùng. Điểm cao nhất cho một quốc gia là 89,7 (Singapore) và thấp nhất là 5,2 (CHDCND Triều Tiên). Điểm chỉ số năm 2021 của Việt Nam là 61,7, tăng 2,9 điểm so với năm 2020.
* Việt Nam thành công vượt bậc
Thực tế, việc Việt Nam đứng thứ 90 trong số 178 quốc gia trong "Chỉ số Tự do Kinh tế" năm 2021 có thể không quá gây ngạc nhiên. Tuy nhiên, khi đánh giá triển vọng kinh tế của một quốc gia, điều quan trọng không phải là quốc gia đó hiện đang đứng ở đâu trong bảng xếp hạng, mà là xếp hạng của quốc gia đó đã phát triển như thế nào theo thời gian và liệu mức độ tự do kinh tế của quốc gia đó tăng hay giảm.
Ở khía cạnh này, Việt Nam đã thành công vượt bậc. Trở lại thời điểm khi Heritage Foundation công bố chỉ số lần đầu tiên vào năm 1995, Việt Nam chỉ đạt 41,7 điểm. Đến năm 2005, chỉ số này đã tăng lên 48,1 điểm và vào năm 2010, tiếp tục tăng lên 49,8 điểm. Điều đáng chú ý là sự gia tăng đáng kể về tự do kinh tế kể từ năm 2015, khi Việt Nam được 51,7 điểm. Kể từ đó, Việt Nam đã ghi thêm 10 điểm nữa để đạt 61,7 điểm hiện nay, tăng 20 điểm kể từ năm 1995.
Để so sánh, nước Mỹ đạt 76,7 điểm vào năm 1995 và đã giảm nhẹ xuống 74,8 điểm vào năm 2021. Italy và Pháp hầu như không đạt được tiến bộ nào về tự do kinh tế trong suốt 25 năm qua, đạt lần lượt 61,2 điểm và 64,4 điểm vào năm 1995 và 64,9 điểm và 65,7 điểm hiện nay. Chỉ có 5 quốc gia trên thế giới - với quy mô nhỏ hơn nhiều và không thể so sánh trực tiếp - đã cố tìm cách để bắt kịp hoặc thậm chí đánh bại các kết quản đạt được về tự do kinh tế của Việt Nam trong 25 năm qua. 5 nước này là Moldavia, Bulgaria, Belarus, Romania và Angola.
* Venezuela - một ví dụ tương phản
Trong khi sự gia tăng tự do kinh tế tương đương với tăng trưởng kinh tế và mức sống cao hơn, việc giảm tự do kinh tế thể hiện chất lượng cuộc sống giảm sút. Điều này được minh họa bằng ví dụ tương phản của Venezuela. Trong khi Việt Nam đang từng bước phát triển từ nền kinh tế nhà nước sang nền kinh tế thị trường, thì Venezuela lại đi theo hướng ngược lại - từ kinh tế thị trường sang kinh tế nhà nước.
Năm 1995, Venezuela đạt chỉ số tự do kinh tế là 59,8 điểm. Ngay sau đó vào năm 1999, ông Hugo Chavez lên nắm quyền và khởi động "Chủ nghĩa xã hội của thế kỷ XXI". Ông Chavez đã bắt tay thực hiện một chương trình quốc hữu hóa và kiểm soát giá cả và ngày càng hạn chế quyền tự do kinh tế. Kết quả là trong bảng xếp hạng của Heritage Foundation năm 2021, Venezuela chỉ đạt 24,7 điểm.
Điều này có nghĩa là trong cùng khoảng thời gian mà điểm số của Việt Nam đã tăng lên 20 điểm, thì Venezuela đã giảm gần 36 điểm. Và trong khi mức sống ở Việt Nam đã được cải thiện đáng kể trong 25 năm qua, mức sống của người dân đã giảm đáng kể ở Venezuela, nơi tỷ lệ lạm phát cao hơn bất kỳ nơi nào khác trên thế giới, với một số lượng lớn người dân đang phải chịu đựng nạn đói và hơn 10% dân số đã phải chạy trốn.
Sự phát triển kinh tế của Việt Nam bắt đầu vào năm 1986 với việc khởi động cái gọi là công cuộc cải cách "Đổi Mới", chuyển Việt Nam từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế định hướng thị trường. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam tăng trưởng trung bình 6,7%/năm từ suốt năm 1995 đến năm 2020. Tỷ lệ chi tiêu của chính phủ trên GDP cũng rất tích cực và thấp hơn đáng kể so với hầu hết các nước phương Tây. Ví dụ ở Mỹ, chi tiêu của chính phủ lên tới 35,7% GDP vào năm 2019, so với chỉ tỷ lệ 29,1% ở Việt Nam trong cùng kỳ.
Chỉ số Tự do Kinh tế dựa trên đánh giá tổng số 12 tiêu chí, trong đó Việt Nam đạt điểm đặc biệt cao về "Chi tiêu Chính phủ", "Sức khỏe tài khóa", "Gánh nặng thuế", "Tự do thương mại" và "Tự do tiền tệ". Điều này cho thấy hình ảnh một đất nước Việt Nam hiện đại và nổi bật với mức thuế thấp, tài chính công lành mạnh và chi tiêu chính phủ vừa phải./.
Theo TTXVN