Trong bối cảnh toàn cầu hóa chống biến đổi khí hậu và giảm ô nhiễm không khí, xe điện (EV) đang trở thành một giải pháp thiết yếu. Israel (Ix-ra-en) – quốc gia nhỏ tại Trung Đông nhưng có tiềm lực công nghệ mạnh mẽ – đã và đang thể hiện cam kết rõ ràng trong việc chuyển đổi sang các phương tiện giao thông bền vững.
Những năm gần đây, xe điện trở thành xu hướng phổ biến tại Israel, đánh dấu bước chuyển lớn trong thói quen tiêu dùng và chính sách giao thông quốc gia.
Theo thống kê tại Israel, hiện có khoảng 200.000 xe điện lưu hành trên toàn quốc và xe điện chiếm khoảng 25% đến 30% tổng số xe mới được bán trong những năm gần đây. Đây là một con số ấn tượng nếu so với chỉ vài nghìn xe vào năm 2018. Nhiều hãng xe như Tesla, General Motors, BYD, Hyundai, MG, Geely... đã thâm nhập thị trường Israel, cạnh tranh mạnh mẽ và giúp giảm giá thành xe điện.
Đặc biệt, người dân ở các thành phố lớn như Tel Aviv, Haifa và Jerusalem đang chuyển dần sang sử dụng xe điện nhờ điều kiện hạ tầng ngày càng cải thiện, cùng với chi phí vận hành thấp hơn đáng kể so với xe xăng.
Giám đốc điều hành (CEO) của Geely Israel, Ronen Yablon, nhấn mạnh Israel là “địa điểm lý tưởng cho xe điện” – vì lãnh thổ nhỏ, quãng đường ngắn và mật độ dân cư cao giúp thuận lợi cho việc xây dựng mạng lưới sạc xe
Chính phủ Israel đã triển khai nhiều chính sách ưu đãi để khuyến khích người dân và doanh nghiệp sử dụng xe điện: Xe điện được áp dụng mức thuế mua rất thấp – từng ở mức chỉ 10–20%, so với 83% cho xe xăng/diesel. Mặc dù thuế này đang tăng dần và mức hiện tại là 45%, vẫn thấp hơn xe truyền thống và còn được duy trì trong năm 2025.
Chính phủ Israel tài trợ lên tới 75% chi phí lắp đặt trạm sạc công cộng. Mục tiêu đến năm 2026 là có hàng nghìn trạm sạc nhanh trên toàn quốc, đặc biệt dọc các tuyến giao thông chính.
Các tập đoàn lớn như Intel, Microsoft, Elbit Systems... đang cung cấp xe điện cho nhân viên dưới dạng phúc lợi, đồng thời lắp đặt hệ thống sạc tại văn phòng. Tại những trạm xăng, các bãi đậu xe, những hầm để xe ở chung cư, tòa văn phòng hay các trung tâm thương mại... đều có những cột sạc cho ô tô điện. Người dân ở các chung cư có thể yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ lắp đặt hệ thống sạc cho ô tô điện của mình ngay tại chỗ đỗ xe.
Israel cũng sở hữu hệ thống startup phong phú trong lĩnh vực EV, từ pin sạc nhanh như StoreDot, đến công nghệ sạc không dây của Electreon, hệ thống điều khiển của Autobrains, và thiết kế ô tô nhỏ gọn như City Transformer. Công ty Electreon Wireless đã bắt đầu thử nghiệm đường sạc không dây: xe vừa chạy vừa nạp điện, giải pháp đáng được chú ý để khắc phục vấn đề “lo lắng cạn pin khi di chuyển xa”, trong khi đó StoreDot đặt mục tiêu thương mại hóa pin xe sạc trong 5 phút.
Dù đạt được nhiều bước tiến, việc phổ biến xe điện ở Israel vẫn đối mặt với một số thách thức. Các khu vực ngoại ô, vùng nông thôn vẫn thiếu trạm sạc, gây khó khăn cho người dùng ngoài thành phố.
Dù đã được giảm thuể, giá xe điện còn cao, chi phí ban đầu để sở hữu xe điện vẫn cao hơn xe truyền thống, đặc biệt là với những mẫu xe tầm trung và cao cấp. Việc thay đổi chính sách thuế theo hướng tăng dần mức thuế đối với xe điện hoặc thiếu định hướng dài hạn khiến người tiêu dùng còn e ngại khi đầu tư vào xe điện. Năm 2024, theo báo cáo của Hội đồng Kinh tế quốc gia Israel, mỗi chủ xe sử dụng EV có thể tiết kiệm khoảng 3.700 shekel (1.100 USD) mỗi năm. Nhưng kinh tế quốc gia lại đang gánh thêm khoảng 740 shekel/xe do chính sách thuế hiện tại.
Hiện tại, thuế nhiên liệu (xăng/dầu) đóng góp khoảng 50 tỷ shekel (gần 15 tỷ USD) tương đương 11% tổng thu ngân sách hằng năm. Nếu xe điện phát triển quá nhanh, nguồn thu này có nguy cơ suy giảm nghiêm trọng. Từ năm 2026, Israel bắt đầu áp dụng mức thuế theo quãng đường di chuyển (mileage tax), ở mức 0.15 shekel/km (tức là 15 shekel cho mỗi 100 km), áp dụng cho cả xe điện và xe hybrid sạc ngoài (plug-in hybrid). Mục tiêu của chính sách này nhằm bù đắp phần ngân sách bị thất thu do người dân chuyển sang xe điện (không dùng xăng/dầu, không đóng thuế nhiên liệu).
Chính phủ Israel hiện đặt mục tiêu đến năm 2030, tất cả xe mới bán ra phải là xe điện hoặc xe không phát thải. Để đạt được mục tiêu này, nước này cần tiếp tục mở rộng hạ tầng, ổn định chính sách ưu đãi thuế và nâng cao nhận thức người dân về lợi ích môi trường.
Với nền công nghệ phát triển mạnh mẽ và ý thức cộng đồng cao về môi trường, Israel có cơ hội trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong chuyển đổi giao thông sạch tại Trung Đông./.
Theo TTXVN