Sáng 26.12.2025, tại Hà Nội, Hội đồng Lý luận Trung ương phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Bộ VHTTDL và Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề “Những yếu tố ảnh hưởng đến phát triển văn hoá, con người Việt Nam trong kỷ nguyên mới: thực trạng và giải pháp”.
Đồng chủ trì có GS. TS. Tạ Ngọc Tấn, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương; PGS. TS. Lê Hải Bình, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTTDL; GS. TS. Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; PGS. TS. Phạm Văn Linh, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương.
Hội thảo khoa học được tổ chức trong bối cảnh đất nước ta đang bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam – kỷ nguyên phát triển nhanh, bền vững, dựa trên khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và khát vọng phồn vinh, hạnh phúc. Hội thảo đã thu hút sự quan tâm và tham gia tích cực của các đồng chí lãnh đạo, các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý, văn nghệ sĩ và đại biểu đến từ nhiều cơ quan, viện nghiên cứu, trường đại học.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, GS.TS. Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh, xuyên suốt tiến trình cách mạng, Đảng ta luôn nhất quán khẳng định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển; Con người là trung tâm, là chủ thể và là mục tiêu cao nhất của mọi đường lối, chính sách. Trong gần 40 năm đổi mới, tư duy lý luận và thực tiễn về xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam không ngừng được bổ sung, hoàn thiện và đạt nhiều thành tựu quan trọng.
Theo GS.TS. Lê Văn Lợi, bước vào giai đoạn phát triển mới, bối cảnh trong nước và quốc tế đang đặt ra những yêu cầu toàn diện hơn đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam.
Nhiều yếu tố như phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, giao lưu văn hóa đa chiều, cuộc cách mạng khoa học – công nghệ và chuyển đổi số, giáo dục và đào tạo, cùng nền tảng văn hóa truyền thống đã và đang tác động sâu sắc đến quá trình hình thành hệ giá trị, nhân cách, lối sống và bản sắc văn hóa Việt Nam.
Bên cạnh những tác động tích cực, các yếu tố trên cũng đặt ra không ít thách thức đối với sự nghiệp xây dựng văn hóa, con người Việt Nam, như nguy cơ mai một bản sắc văn hóa dân tộc, gia tăng bất bình đẳng trong tiếp cận và thụ hưởng văn hóa, những hệ lụy về đạo đức, lối sống và an ninh văn hóa trong không gian số, cũng như yêu cầu hoàn thiện cơ chế, chính sách phù hợp với sự thay đổi nhanh chóng của thực tiễn.
Tại hai phiên làm việc, các đại biểu đã tập trung thảo luận nhiều vấn đề lớn, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn đối với phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong kỷ nguyên mới.
Các đại biểu trao đổi tại Hội thảo
Về tình hình và những yếu tố tác động đến văn hóa, con người Việt Nam trong kỷ nguyên mới, các ý kiến thảo luận thống nhất cho rằng, văn hoá và con người Việt Nam hiện nay đang chịu tác động tổng hợp, đan xen của nhiều yếu tố mới, với tính chất, mức độ và chiều hướng khác nhau. Toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế tiếp tục là yếu tố tác động sâu rộng nhất. Hội nhập mở ra cơ hội tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, thúc đẩy giao lưu, sáng tạo, phát triển công nghiệp văn hoá và kinh tế sáng tạo; đồng thời cũng làm gia tăng nguy cơ “hoà tan” bản sắc, xung đột giá trị và sự xâm nhập của các sản phẩm, trào lưu văn hoá không phù hợp, thậm chí độc hại; Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số và không gian mạng đang làm thay đổi căn bản phương thức sáng tạo, truyền bá và hưởng thụ văn hoá, cũng như cách thức hình thành nhân cách, giá trị và hành vi xã hội. Không gian số vừa là “mặt trận mới” của văn hoá, vừa tiềm ẩn nguy cơ đối với an ninh văn hoá, an ninh tư tưởng nếu thiếu định hướng và quản trị hiệu quả; Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, công nghiệp hoá, đô thị hoá nhanh đã tạo ra những biến đổi sâu sắc về cơ cấu xã hội, quan hệ gia đình – cộng đồng, lối sống và chuẩn mực xã hội. Bên cạnh những tác động tích cực, cũng xuất hiện không ít hệ lụy như lối sống thực dụng, cá nhân chủ nghĩa, suy giảm gắn kết cộng đồng, gia tăng áp lực xã hội đối với con người; Các yếu tố thể chế, quản trị quốc gia và quản lý văn hoá được xác định như một nhân tố có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả phát triển văn hoá, con người. Việc sắp xếp tổ chức bộ máy, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, điều chỉnh địa giới hành chính… nếu không gắn với tiếp cận văn hoá sẽ tác động mạnh đến không gian văn hoá và đời sống tinh thần ở cơ sở.
Đánh giá về thực trạng, định hướng và các giải pháp phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Các tham luận khẳng định sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hoá, con người Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu quan trọng. Nhận thức lý luận của Đảng và toàn xã hội về vai trò của văn hoá ngày càng sâu sắc; hệ thống chính sách, pháp luật về văn hoá từng bước được hoàn thiện; đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân được nâng cao; nhiều giá trị văn hoá truyền thống được bảo tồn, phát huy; công nghiệp văn hoá bước đầu hình thành. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu vẫn còn các hạn chế, yếu kém như: đầu tư cho văn hoá chưa tương xứng với vai trò; môi trường văn hoá có mặt chưa lành mạnh; việc xây dựng hệ giá trị văn hoá và chuẩn mực con người Việt Nam còn chậm, thiếu cụ thể; chất lượng nguồn nhân lực văn hoá chưa đáp ứng yêu cầu; năng lực quản lý văn hoá trong bối cảnh chuyển đổi số còn nhiều bất cập.
Thông qua các tham luận khoa học và trao đổi, thảo luận tại Hội thảo, các ý kiến góp phần nhận diện rõ hơn những yếu tố truyền thống và mới đang tác động đến phát triển văn hóa, con người Việt Nam; làm rõ những vấn đề đặt ra từ thực tiễn; đồng thời gợi mở nhiều hướng tiếp cận, định hướng và giải pháp quan trọng phục vụ việc hoạch định, hoàn thiện chủ trương, đường lối, chính sách củ Đảng và Nhà nước trong giai đoạn phát triển mới.
PV