I. Cách mạng Tháng Tám – Một kỳ tích lịch sử
Năm 2025, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta hướng tới Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, một trang vàng lịch sử dân tộc Việt Nam, một sự kiện vĩ đại đã làm cho mơ ước ngàn đời của nhân dân ta về độc lập dân tộc và xây dựng đất nước phồn vinh, tự do, ấm no, hạnh phúc trở thành hiện thực. Cách mạng Tháng Tám là sự kiện chính trị đặc biệt thể hiện sự quật khởi của quần chúng cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám và việc thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là kết quả tổng hợp của các phong trào cách mạng liên tục diễn ra trong suốt 15 năm sau ngày thành lập Đảng, từ cao trào Xô Viết – Nghệ Tĩnh, Cuộc vận động dân chủ năm 1936-1939, đến phong trào giải phóng dân tộc 1939-1945. Lịch sử 80 năm đã qua càng cho thấy những yếu tố vững chắc để khẳng định Cách mạng Tháng Tám không chỉ là cột mốc vàng trong lịch sử hào hùng của dân tộc ta, mà còn là kỳ tích lịch sử ghi đậm dấu ấn vào phong trào cách mạng giải phóng dân tộc của thế kỷ XX.
Thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám 1945 thật ngoạn mục, không thể trọn vẹn hơn. Trong thời gian ngắn, với khí thế cách mạng dâng trào như nước vỡ bờ, cuộc Tổng khởi nghĩa giải quyết bốn mục đích hết sức cơ bản và phức tạp: Chấm dứt chế độ phong kiến hàng nghìn năm; Chấm dứt gần 100 năm đô hộ của thực dân Pháp, 5 năm chiếm đóng và khống chế của Nhật; Thống nhất đất nước, đưa giang sơn thu về một mối; Giành quyền dân chủ cho quần chúng lao động, dựng lên Nhà nước Cộng hoà đầu tiên trong lịch sử Việt Nam và ở Đông Nam Á.
Do được chuẩn bị lực lượng thật chu đáo, lại phát động nổi dậy đúng lúc, phương thức hành động hợp lý, mau lẹ và sát hợp với từng nơi, với một sức mạnh áp đảo nên chúng ta đã giành được chính quyền mà hầu như không đổ máu. Cách mạng nổ ra đồng loạt trên khắp đất nước như vũ bão mà không bị tổn thất máu xương, thật là hiếm có và đây là bài học quý báu. Không chỉ có thế, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám còn đóng góp cho phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới một cách thức độc đáo và hiệu quả để chặt đứt xiềng xích của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ, cổ vũ các dân tộc đứng lên tự giải phóng cho mình.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám càng trọng vẹn hơn đó là cuộc cách mạng của nhân dân, vì nhân dân và do nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cuộc cách mạng đó tập hợp được sức mạnh dân tộc, sức mạnh thời đại và đến khi thắng lợi lại hình thành nên sức mạnh mới, là điều kiện để chính quyền cách mạng của nhân dân lập nên ngay sau đó, nhân danh dân tộc Việt Nam vùng lên và chiến thắng bọn đế quốc cùng các thế lực thù địch. Chính vì thế, Cách mạng Tháng Tám cùng với việc lập ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là bước khởi đầu huy hoàng cho những giai đoạn tiếp theo của cách mạng Việt Nam, đưa dân tộc và đất nước Việt Nam bước vào kỷ nguyên độc lập, tự do, hạnh phúc.
Cách mạng Tháng Tám đem lại cho chúng ta những bài học vô cùng quý báu: Bài học về sự sáng tạo, nhận đúng và tận dụng thời cơ thuận lợi để tiến hành tổng khởi nghĩa; bài học về việc phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc để phát động, tập hợp quần chúng nhân dân thực hiện những nhiệm vụ trọng đại của sự nghiệp cách mạng; bài học về sự gắn kết đặc biệt giữa sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng với lòng mong muốn thiết tha của nhân dân, đáp ứng nhu cầu chính đáng của dân tộc, của đất nước, tạo ra sức mạnh vĩ đại trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám gắn chặt với việc lập ra nước Việt Nam mới. Có một sự chuẩn bị và sắp đặt thần kỳ, chỉ chưa đầy nửa tháng sau khi giành được chính quyền, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã ra đời.
“Tôi nói đồng bào nghe rõ không?” - Câu nói thấm đậm tình cảm ấy của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945 đã mãi mãi được khắc ghi trong lòng người Việt Nam. Cũng tại đây, trong giờ phút thiêng liêng ấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã long trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Cùng với “Nam quốc sơn hà” của Lý Thường kiệt, “Bình Ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi, “Tuyên ngôn Độc lập” là một trong những “Thiên cổ hùng văn” của nước ta với câu mở đầu bất hủ: “Tất cả mọi người đều sinh ra bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”.
Tròn 80 năm kể từ ngày nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, nay là nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, dân tộc ta đã trải qua nhiều bước ngoặt trọng đại. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và ánh sáng soi đường của tư tưởng Hồ Chí Minh, chúng ta đã làm nên những thắng lợi vĩ đại, biến một đất nước nghèo nàn, lạc hậu thành một đất nước có cơ đồ vững mạnh, tươi sáng, vị thế và uy tín quốc tế không ngừng được nâng cao. Nhìn lại chặng đường 80 năm vẻ vang, chúng ta càng thêm tự hào, trân trọng những thành quả đạt được trong việc thực hiện mục tiêu và sự nghiệp cao cả: Một nước Việt Nam độc lập, tự do, hạnh phúc.
II. Vì độc lập, tự do của Tổ quốc
“Không có gì quý hơn độc lập tự do”, đó là lời nói bất hủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, là ý tưởng cao đẹp mà cả cuộc đời Bác đã cống hiến, hy sinh cho dân tộc Việt Nam. Đó cũng là lời hiệu triệu cho toàn Đảng, toàn dân ta mài sắc ý chí, chung sức đồng lòng để giành và giữ độc lập tự do của đất nước, của dân tộc. Trong sự nghiệp cao cả chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đã lập nên những chiến công chói lọi, tô điểm thêm những trang sử hào hùng của dân tộc Việt Nam. Có thể nêu bật hai kỳ tích lịch sử:
Thứ nhất, chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Điện Biên Phủ là một địa danh lịch sử, cách Hà Nội khoảng 500 km. Cuối năm 1953, thực dân Pháp tập trung lực lượng để xây dựng một tập đoàn quân sự gồm 49 cứ điểm với binh lực 17 tiểu đoàn bộ binh, 03 tiểu đoàn pháo binh, cùng các đơn vị công binh, vận tải, không quân tinh nhuệ. Đây không chỉ là một tập đoàn cứ điểm mạnh nhất Đông Dương thời đó, mà còn mạnh nhất tại các nước thuộc địa của thực dân Pháp. Tuy vậy, với bản lĩnh, trí tuệ và sức mạnh Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh, quân đội ta đã tiến công và tiêu diệt toàn bộ cứ điểm này sau 56 ngày đêm chiến đấu oanh liệt.
Chiến thắng Điện Biên Phủ đã được dư luận quốc tế sánh ngang với nhiều trận đánh nổi tiếng lịch sử chiến tranh thế giới như: Waterloo, Borodino, Stalingrad v.v... Đó không chỉ là chiến thắng oanh liệt của nhân dân Việt Nam kết thúc hoàn toàn sự đô hộ của thực dân Pháp sau gần 100 năm, mà còn là khởi đầu cho phong trào giải phóng dân tộc của các nước thuộc địa chống lại sự đô hộ của chủ nghĩa thực dân, đế quốc. Dân tộc Việt Nam làm nên Điện Biên Phủ, mở ra kỷ nguyên vùng dậy và khả năng chiến thắng của các dân tộc thuộc địa. Lịch sử giao phó và dân tộc Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc sự ủy thác này của lịch sử. Chiến thắng Điện Biên Phủ là một trang vàng truyền thống của lịch sử Việt Nam, in sâu vào ký ức của thế hệ hôm nay và mãi mãi về sau.
Thứ hai, Đại thắng mùa Xuân năm 1975, một chiến công chói lọi, là thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của quân và dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng. Ta đã đánh bại hoàn toàn quân Ngụy trên một mặt trận, do Mỹ tổ chức, huấn luyện, nuôi dưỡng và trang bị các phương tiện vũ khí hiện đại cùng với hệ thống phòng thủ, bố trí chiến lược hoàn chỉnh. Trong cuộc chiến tranh này, đế quốc Mỹ đã tiêu tốn tới 676 tỷ USD (tính từ năm 1954 – 1975); nếu so với Chiến tranh thế giới thứ nhất là 25 tỷ USD; chiến tranh thế giới thứ hai là 341 tỷ và Chiến tranh Triều Tiên là 54 tỷ, thì chi phí của Mỹ cho cuộc chiến tranh tại Việt Nam là một con số khổng lồ. Trong 9 năm trực tiếp đưa quân tham chiến tại miền Nam Việt Nam, có khoảng gần 58 nghìn lính Mỹ đã thiệt mạng. Đây là tổn thất to lớn của Mỹ.
Đại thắng mùa Xuân năm 1975, “đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào”; giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đã kết thúc oanh liệt quá trình 30 năm chiến tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc, bắt đầu từ Cách mạng Tháng Tám, chấm dứt vĩnh viễn ách thống trị hơn một thế kỷ của chủ nghĩa đế quốc trên đất nước ta, đưa tới kết quả vô cùng tự hào, đất nước mãi mãi thống nhất, đi lên chủ nghĩa xã hội.
Cùng với hai chiến công vĩ đại ấy, trong điều kiện vô cùng khó khăn phải hàn gắn những vết thương chiến tranh sau ngày thống nhất đất nước, quân và dân ta tiếp tục phải đương đầu và chiến thắng oanh liệt hai cuộc chiến tranh xâm lược ở biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc của Tổ quốc. Những chiến công lừng lẫy của chúng ta không chỉ ghi tạc trong các trang vàng lịch sử, mà còn khẳng định ý chí kiên cường và sức mạnh vô địch của toàn dân ta dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng trong việc giành và giữ vững nền độc lập, tự do của Tổ quốc.
III. Vì hạnh phúc của nhân dân
Đảng lãnh đạo xây dựng chủ nghĩa xã hội, nền tảng trọng yếu để bảo đảm và ngày càng nâng cao đời sống của nhân dân. Đảng Cộng sản Việt Nam tiêu biểu cho bản lĩnh Việt Nam trong việc xây dựng đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, tỏ rõ tính độc lập, tự chủ trong đường lối, chính sách đối nội và đối ngoại, đưa nước ta từ một nước thuộc địa, nửa phong kiến trở thành một quốc gia độc lập, tự do; nhân dân ta từ thân phận nô lệ đã trở thành người chủ đất nước, làm chủ xã hội; đất nước ta có những bước phát triển mới, vững chắc.
Bước ngoặt trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta là việc Đảng ta phát động và lãnh đạo tổ chức thực hiện sự nghiệp đối mới, tạo ra bước đột phá lớn và toàn diện, làm xoay chuyển tình hình đưa đất nước tiến lên. Chính đổi mới đã đưa đất nước ta từ chỗ thiếu thốn, hàng năm phải nhập lương thực để đảm bảo mức sống tối thiểu, nay trở thành nước xuất khẩu gạo đứng nhất nhì thế giới. Chưa bao giờ nhịp độ phát triển và đổi thay từ nông thôn tới thành thị, từ miền núi đến đồng bằng lại nhanh chóng, mạnh mẽ như hiện nay. Cũng chưa bao giờ phong cách sống và làm việc của mọi người lại có những nét mới mẻ, tươi vui và sinh động như hôm nay. Đổi mới đã đem đến một sức sống mới cho đất nước, tiếp sức và nâng bước cho đôi chân chúng ta trên con đường hạnh phúc.
Rõ ràng, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám và 80 năm không ngừng phát triển của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là chặng đường rất đỗi vinh quang trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ vững chắc độc lập, tự do của Tổ quốc và hạnh phúc của nhân dân. Thực tế đã chứng tỏ con đường cách mạng giải phóng dân tộc, tiến lên chủ nghĩa xã hội là hết sức đúng đắn, sáng tạo. Và hiện nay đường lối đổi mới và hội nhập quốc tế do Đảng ta khởi xây, lãnh đạo, tổ chức thực hiện rất phù hợp với nhịp bước của thời đại. Đổi mới và hội nhập quốc tế là hai nhiệm vụ chiến lược thực hiện mục tiêu chung phát triển đất nước. Thành công của sự nghiệp đổi mới và hội nhập quốc tế đã làm thay đổi rõ rệt diện mạo của đất nước, tăng cường xung lực cho đời sống xã hội, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân ta. Cơ đồ của đất nước chưa bao giờ lớn mạnh như hiện nay. Đất nước ngày càng phát triển vững chắc tạo phong độ mới, thế mới, lực mới để Việt Nam vững bước vào kỷ nguyên mới vươn mình, tất cả vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân./.
GS.TS Vũ Văn Hiền