Sáng 15/9, tại Hà Nội, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp với Bộ Công an, Bộ Quốc phòng và Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề "Sức mạnh không giới hạn và những thách thức khó dự báo của trí tuệ nhân tạo – Tác động và ứng phó chính sách".
Quang cảnh Hội thảo
Đồng chủ trì Hội thảo có các đồng chí: GS. TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an; ông Nguyễn Mạnh Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; Thượng tướng, TS. Lê Huy Vịnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng.
Hội thảo là sự kiện có ý nghĩa quan trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, đẩy mạnh chiến lược đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh: trí tuệ nhân tạo không còn là công nghệ của tương lai, mà đã và đang hiện diện sâu sắc trong thực tại, định hình lại cấu trúc kinh tế, xã hội và thậm chí trật tự an ninh toàn cầu.
Theo Bộ trưởng, AI là một trong những trụ cột then chốt của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, mang lại tiềm năng tăng trưởng vượt trội nhờ khả năng tối ưu hóa sản xuất, mở rộng tri thức, nâng cao chất lượng giáo dục, y tế và hiệu quả quản trị nhà nước. Tuy nhiên, đi kèm với tiềm năng đó là những thách thức chưa từng có, không chỉ về mặt kỹ thuật hay đạo đức công nghệ, mà còn về pháp lý, an ninh, chủ quyền dữ liệu và nguy cơ gia tăng bất bình đẳng nếu không có định hướng phát triển đúng đắn.
Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an phát biểu khai mạc Hội thảo.
Bộ trưởng Lương Tam Quang nhắc lại tinh thần Nghị quyết số 31 và Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị, trong đó khẳng định đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và chuyển đổi số là "chìa khóa vàng" để đất nước vượt qua bẫy thu nhập trung bình, vươn lên nhóm quốc gia phát triển vào giữa thế kỷ XXI. Trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược được ưu tiên, AI được xác định là một đột phá mang tính quyết định, có khả năng định hình lại phương thức quản trị quốc gia, tạo động lực phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, xây dựng nền kinh tế tri thức.
Theo các đánh giá quốc tế và nội lực trong nước, tiềm năng phát triển AI của Việt Nam là rất lớn. Nếu được khai thác hiệu quả, AI có thể đóng góp khoảng 79,3 tỷ USD - tương đương 12% GDP của Việt Nam vào năm 2030. Việt Nam hiện đã hình thành hệ sinh thái sơ khởi gồm hàng trăm doanh nghiệp AI, đứng thứ hai Đông Nam Á về số lượng startup trong lĩnh vực này. Đồng thời, tỷ lệ doanh nghiệp ứng dụng AI trong hoạt động bán hàng đạt tới 75% - một con số cho thấy sự chuyển mình mạnh mẽ của khu vực kinh tế tư nhân.
Bộ trưởng cũng chỉ ra rằng những kết quả đạt được mới chỉ là bước khởi đầu. Thách thức đặt ra hiện nay không chỉ là phát triển nhanh, mà là phát triển an toàn, có kiểm soát, có đạo đức, vì con người. Để AI thực sự trở thành động lực phát triển bền vững, Việt Nam cần có những định hướng chiến lược dài hạn, toàn diện và đồng bộ. Từ chính sách, pháp luật đến hạ tầng dữ liệu, nhân lực và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, tất cả cần được định hình trên nền tảng giá trị nhân văn, vì mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái AI phục vụ con người, bảo vệ quyền con người, đồng thời củng cố an ninh quốc gia trong môi trường số.
Bộ trưởng nhấn mạnh: "Phát triển trí tuệ nhân tạo trong bối cảnh hiện nay đòi hỏi sự cân bằng tinh tế giữa đổi mới và kỷ cương, giữa tốc độ và kiểm soát, giữa hội nhập và độc lập, tự chủ. Việc xây dựng một hệ sinh thái AI không thể tách rời yêu cầu bảo đảm chủ quyền công nghệ, an ninh dữ liệu và bảo vệ lợi ích quốc gia. AI không thể là công nghệ chỉ của thị trường, mà phải là một cấu phần trong chiến lược quốc gia về phát triển bền vững và an ninh toàn diện".
Phát biểu đề dẫn Hội thảo, GS. TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương khẳng định, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, trí tuệ nhân tạo không chỉ là một công nghệ đột phá, mà đã và đang trở thành yếu tố định hình lại trật tự phát triển kinh tế, xã hội và an ninh toàn cầu.
Giáo sư nhấn mạnh: "AI đang trở thành một lực lượng sản xuất mới của thời đại số - làm thay đổi căn bản phương thức lao động, cấu trúc kinh tế và bản chất của quá trình sản xuất trong xã hội hiện đại". Với năng lực học hỏi không ngừng từ dữ liệu lớn, khả năng ra quyết định theo thời gian thực, mô phỏng hành vi và tương tác tự nhiên, AI không chỉ hỗ trợ mà đang dần thay thế con người trong nhiều lĩnh vực: từ sản xuất, tài chính, y tế, giáo dục cho tới quốc phòng và an ninh.
GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương phát biểu tại hội thảo.
Tuy nhiên, AI cũng đặt ra những thách thức chưa từng có về đạo đức, an toàn và kiểm soát. Một trong những mối nguy lớn được ông Nguyễn Xuân Thắng cảnh báo là nguy cơ "mất kiểm soát đối với các hệ thống AI tự học, tự thích nghi – đặc biệt khi chúng phát triển vượt ra ngoài tầm hiểu biết và giám sát của con người".
Từ khả năng thao túng thông tin, tạo ra các chiến dịch truyền thông giả mạo, tới việc bị lợi dụng trong tấn công mạng, deepfake, hay thậm chí vũ khí tự động - AI đang trở thành một "con dao hai lưỡi" với tiềm năng tạo ra bất ổn lớn nếu không được kiểm soát chặt chẽ.
Trong phát biểu đề dẫn, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng cũng nêu một loạt câu hỏi mang tính gợi mở, định hướng: Liệu AI sẽ mang đến một thời kỳ bùng nổ đổi mới hay dẫn tới sự phân hóa quyền lực công nghệ toàn cầu? Các quốc gia đi sau như Việt Nam có thể xây dựng được chủ quyền công nghệ và mô hình AI nhân văn, có đạo đức hay không? Và đâu là ranh giới để công nghệ phục vụ con người, thay vì thay thế và chi phối con người?
GS.TS Nguyễn Xuân Thắng cho biết, bản dự thảo sửa đổi Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đến năm 2030, tầm nhìn 2045, đặt mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia giàu mạnh về dữ liệu, có năng lực triển khai giải pháp AI trong nhóm 10 nước dẫn đầu thế giới, đồng thời phát triển mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt, hạ tầng dữ liệu và tính toán hiệu năng cao.
Thời gian qua, Việt Nam đã thúc đẩy đào tạo nhân lực, xây dựng các trung tâm nghiên cứu, hình thành liên minh AI trong nước và khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng AI. Tuy nhiên, những hạn chế vẫn còn lớn: thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, hạ tầng kỹ thuật hạn chế, đầu tư R&D còn manh mún, hệ sinh thái AI còn phân mảnh và thiếu nền tảng pháp lý. "Đặc biệt, Việt Nam hiện chưa có luật chuyên ngành về AI, điều này khiến việc kiểm soát rủi ro, bảo vệ dữ liệu và đảm bảo quyền riêng tư còn chưa đồng bộ, thiếu hiệu lực", Giáo sư nói.
Trong bối cảnh hiện nay, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng đề nghị các chuyên gia, nhà khoa học và cơ quan quản lý tại hội thảo cần không chỉ phân tích những cơ hội mà AI mang lại, mà còn phải "đưa ra các giải pháp cụ thể, đồng bộ và thiết thực để định vị Việt Nam trong hệ sinh thái AI toàn cầu, phát triển AI một cách có trách nhiệm, nhân văn, lấy con người làm trung tâm".
Tiếp nối những nội dung đã đề cập, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh AI không chỉ là công nghệ mà còn là hạ tầng trí tuệ quốc gia thiết yếu, tương tự như điện hay viễn thông. Ông cho biết, mặc dù chiến lược AI quốc gia lần đầu được ban hành năm 2021, nhưng trước sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, Việt Nam sẽ cập nhật toàn diện chiến lược này cùng với Luật AI trong năm nay.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại Hội thảo
Bộ trưởng nhấn mạnh, AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước, giúp Việt Nam không chỉ ứng dụng mà còn làm chủ công nghệ. Việt Nam sẽ xây dựng trung tâm siêu tính toán AI quốc gia và hệ thống dữ liệu AI mở dùng chung, tiến hành phổ cập AI rộng rãi trong xã hội, theo mô hình "bình dân học vụ AI" tương tự phong trào học tiếng Anh trước đây. Mỗi người dân sẽ có trợ lý số riêng, giúp trí tuệ xã hội tăng gấp đôi dù dân số không tăng.
Về chiến lược công nghệ, Việt Nam cam kết phát triển AI dựa trên chuẩn mở, mã nguồn mở, nhằm vừa làm chủ công nghệ, vừa đóng góp cho cộng đồng quốc tế. Bộ trưởng khẳng định đây không chỉ là cam kết mà còn là định hướng chiến lược để tạo ra nền tảng "Make in Vietnam", thúc đẩy sáng tạo và phát triển bền vững.
Về phát triển thị trường AI trong nước, ông chỉ rõ, không có ứng dụng AI thì không có thị trường, và không có thị trường thì doanh nghiệp AI Việt Nam khó phát triển. "Do đó, Chính phủ sẽ ưu tiên chi tiêu cho AI, trong đó Quỹ Đổi mới công nghệ Quốc gia dành ít nhất 40% ngân sách để hỗ trợ ứng dụng AI, đồng thời cấp voucher cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng giải pháp AI Việt Nam", Bộ trưởng nói.
Việt Nam có lợi thế lớn từ đội ngũ 100 triệu dân trẻ, năng động, am hiểu công nghệ, cùng với sự ưu tiên phát triển AI như công nghệ chủ chốt trong các chương trình đổi mới sáng tạo quốc gia. Việt Nam có thể vừa là người dùng nhanh, vừa là người sáng tạo sản phẩm AI cho bản thân và thế giới, với sự hỗ trợ của hệ sinh thái dữ liệu mở, trung tâm siêu tính toán và cộng đồng startup công nghệ năng động.
Tuy nhiên, AI cũng đặt ra những thách thức về đạo đức, việc làm và niềm tin xã hội, đòi hỏi phải phát triển AI vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn, luôn đặt con người làm trung tâm. AI phải là trợ lý phục vụ con người, không thay thế con người, với con người giữ vai trò chủ thể ra quyết định cuối cùng.
Bộ trưởng cho biết, Việt Nam sẽ xây dựng Bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia hài hòa với chuẩn mực quốc tế nhưng phù hợp với thực tiễn Việt Nam, cũng như luật AI với các nguyên tắc cốt lõi: quản lý theo mức độ rủi ro, minh bạch và trách nhiệm giải trình, ưu tiên phát triển AI trong nước, bảo vệ chủ quyền số với dữ liệu, hạ tầng và công nghệ AI là ba trụ cột chiến lược.
Cuối cùng, Bộ trưởng khẳng định AI là công cụ mạnh mẽ giúp giải phóng sức lao động con người cho những công việc sáng tạo có giá trị cao hơn, nhưng con người vẫn là chủ thể ra quyết định cuối cùng. AI là trợ lý, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người.
Các đại biểu tham dự Hội thảo chụp ảnh lưu niệm.
Tại hội thảo, đã diễn ra hai phiên tọa đàm chuyên đề về trí tuệ nhân tạo với nhiều ý kiến sâu sắc và sôi nổi từ các chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp.
Phiên thứ nhất với chủ đề "AI: Sức mạnh, rủi ro và khả năng kiểm soát" tập trung phân tích mặt tích cực lẫn tiêu cực của AI, nhấn mạnh việc khai thác sức mạnh công nghệ này cần song hành với những giải pháp kiểm soát rủi ro về đạo đức, an toàn, bảo mật và tác động xã hội.
Phiên thứ hai mang chủ đề "Chiến lược phát triển AI quốc gia: Từ tầm nhìn đến hành động", bàn luận về lộ trình triển khai các chiến lược, chính sách nhằm đưa AI trở thành một trụ cột trong phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam.
PV.Tổng hợp