trang thông tin điện tử

+ Thực trạng giải quyết và những vấn đề đặt ra của mối quan hệ dân tộc/tộc người với tôn giáo. Bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản về chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo và giải quyết những vấn đề dân tộc, vấn đề tôn giáo cụ thể trong mối quan hệ giữa dân tộc/tộc người với tôn giáo. Cụ thể: Nghị quyết số 24-NQ/TW (2003) Về công tác dân tộc, Chỉ thị 65-KL/TW (2019) của Bộ Chính trị Tiếp tục thực hiện  Nghị quyết số 24-NQ/TW Về công tác dân tộc, Nghị định 05/NĐ-CP (2011) Về công tác dân tộc,... Nghị quyết 25-NQ/TW (2003) Về công tác tôn giáo, Chỉ thị 18-CT/TW (2018) của Bộ Chính trị Tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW Về công tác tôn giáo, Nghị định 69/NĐ-CP (1991) của Chính phủ Quy định về các hoạt động tôn giáo, sau đó là Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo (2004), Chỉ thị 01/CT-TTg (2005) của Thủ tướng Chính phủ Về một số công tác đối với dạo Tin lành, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo (2016),... Cùng với đó là các văn bản chỉ đạo công tác đối với một số dân tộc cụ thể trong thời kỳ đổi mới, như: Chỉ thị số 68-CT/TW (1991) của Ban Bí thư Trung ương Về công tác ở vùng đồng bào dân tộc Khmer; Thông báo 122/TB-CP (2004) của Thủ tướng Về công tác đối với Phật giáo Nam tông Khmer, Thông báo 119-TB/TW (2003) của  Ban Bí thư Trung ương Về chủ trương công tác đối với Hồi giáo trong tình hình mới; Chỉ thị 19-CT/TW (2018) của Ban Bí thư Trung ương Về tăng cường công tác ở vùng đồng bào dân tộc Khmer trong tình hình mới. Thông tri 03-TT/TW (1991) của Ban Bí thư Trung ương Về công tác đối với đồng bào Chăm, Chỉ thị 45-CT/TW (1994) của Bộ Chính trị Về công tác đối với dân tộc Mông,...

Thực hiện chủ trương, chính sách đối với dân tộc và tôn giáo như nói trên đã đạt được những kết quả rất quan trọng đối với tôn giáo trong vùng DTTS. Cụ thể là sau Chỉ thị 01/CT-TTg (2005) đã bình thương hoá toàn bộ sinh hoạt tôn giáo và hoạt động về tổ chức của đạo Tin lành ở Tây Nguyên - đến năm 2020 đã có 311 chi hội được công nhạn và 1.400 điểm nhóm đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung; đồng thời từng bước bình thường hoá sinh hoạt của tín đồ và hoạt động về tổ chức của cộng đồng người Mông theo đạo Tin lành ở Tây Bắc - đến năm 2014 có 1.208/1.824 điểm nhóm đã đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung. Thực hiện Thông báo 122/TB-CP (2004) Về công tác đối với Phật giáo Nam tông Khmer đã hỗ trợ thành lập Học viện Phật giáo Nam tông Khmer (2006), thành lập các trương Trung cấp Pali ở Sóc Trăng, Trà Vinh,... đã in 208.300 bản kinh sách phục vụ sinh hoạt tôn giáo, trùng tu sửa chữa, tôn tạo hầu hết các chùa tháp. Thực hiện Thông báo 119-TB/TW (2003) và Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo (2004) đã công nhận pháp nhân các tổ chức tôn giáo của người Chăm, như: Ban Đại diện Cộng đồng Hồi giáo An Giang (2004), Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bàni tỉnh Ninh Thuận (2007), Hội đồng Chức sắc Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận (2012), Hội đồng chức sắc Bàlamôn tỉnh Bình Thuận (2012), Hội đồng Sư cả Hồi giáo Bàni tỉnh Bình Thuận (2012),... Chính sách và thực hiện chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo đã làm thay đổi căn bản đời sống tôn giáo vùng DTTS ở Việt Nam.

Bên cạnh những kết quả tích cực như nói trên là những vấn đề đặt ta. Đó là việc triển khai thực hiện giải quyết vấn đề tôn giáo trong vùng đồng bào DTTS còn chậm, hiệu quả thấp chưa đáp ứng được nhu cầu của đồng bào DTTS theo tôn giáo. Đó là yêu cầu nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác dân tộc, công tác tôn giáo, công tác tôn giáo trong vùng dân tộc. Đó là nguồn lực tôn giáo đã được huy động phục vụ cho sự phát triển của các dân tộc/tộc người nhưng còn chưa đồng đều ở các tôn giáo, ở các địa phương.

3. Những xu hướng mới hệ giữa dân tộc/tộc người với tôn giáo

Cả chủ quan và khách quan, từ bối cảnh quốc tế, khu vực, từ tình hình dân tộc, tôn giáo, từ chính sách và thực hiện chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo,... sẽ tác động đến mối quan hệ giữa dân tộc/tộc người với tôn giáo trong thời gian tới theo xu hướng ổn định. Đồng thời, các tổ chức tôn giáo được công nhận pháp nhân đã xác đinh đường hướng tích cực, là Đạo pháp - Dân tộc - Chủ nghĩa xã hội của Phật giáo, là Sống Phúc âm giữa lòng Dân tộc của Công giáo, Sống Phúc âm Phụng sự Thiên Chúa, phục vụ Tổ quốc và Dân tộc của đạo Tin lành, là Nước vinh, Đạo sáng của đạo Cao Đài, là Vì Đạo pháp, vì Dân tộc của Phật giáo Hoà Hảo,... sẽ tiếp tục tác động tích cực đến cộng đồng DTTS theo tôn giáo. Cụ thể:

Các tôn giáo truyền thống vẫn là nét đặc trưng về văn hoá, xã hội của một số dân tộc thiểu số. Đó là cộng đồng dân tộc Khmer gắn liền với Phật giáo Nam tông; cộng đồng dân tộc Chăm (khu vực Nam Trung Bộ) gắn liền với đạo Bàlamôn và đạo Bàni (Hồi giáo không chính thống). Phật giáo Nam tông là tôn giáo của dân tộc Khmer thể hiện nét đặc sắc về văn hóa được thể hiện ở các yếu tố thể hiện niềm tin tôn giáo, cơ sở thờ tự - chùa tháp mang dấu ấn kiến trúc Ấn Độ, các chức sắc - nhà tu hành - sư sãi khác với Phật giáo Bắc tông, các lễ hội truyền thống dung hợp theo cách riêng giữa Phật giáo Nam tông với tín ngưỡng của người Khmer. Tương tự như người Khmer theo Phật giáo Nam tông, người Chăm theo đạo Bàlamôn, Hồi giáo Bàni, Hồi giáo Islam với những cách riêng về sinh hoạt tôn giáo, về chức sắc nhà tu hành, mối quan hệ giữa tín đồ với chức sắc, về nơi thờ tự,… Điều đáng quan tâm những đặc trưng riêng về tôn giáo truyền thống của dân tộc Khmer, dân tộc Chăm sẽ được lưu giữ, không thay đổi theo thời gian vẫn là nét đặc trưng về văn hoá, xã hội cần được quan tâm trong chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo.

Các tôn giáo ngoại nhập tiếp tục có những điều chỉnh để thích ứng với văn hoá, tín ngưỡng DTTS. Ở Việt Nam, Công giáo và Tin lành là hai tôn giáo tiêu biểu từ phương Tây du nhập vào vùng DTTS. Công giáo truyền vào vùng DTTS ở Tây Nguyên và Tây Bắc từ sớm, phát triển từ từ theo thời gian nên chỉ xảy ra những va chạm nhất định với văn hoá, tín ngưỡng truyền thống của đồng bào DTTS. Riêng với Tin lành tôn giáo cải cách từ Công giáo với lối sống đạo đề cao đức tin, vai trò cá nhân, nhất là chỉ tin Thiên chúa, phủ nhận các thần, thánh của các tôn giáo, tín ngưỡng khác nên truyền vào vùng DTTS ở Việt Nam đã xảy ra xung đột văn hoá, nhất là giai đoạn đầu truyền đạo và theo đạo. Điều đáng quan tâm, Công giáo và Tin lành sau khi ổn định đã từng bước hội nhập văn hóa, dung hợp với tín ngưỡng truyền thống ở một mức độ khác nhau.

Thời gian tới đây, Công giáo và Tin lành sẽ tiếp tục truyền giáo vùng DTTS nhưng không tạo ra “đột biến” về gia tăng số lượng tín đồ như trước. Cùng với việc truyền giáo, cả Công giáo và Tin lành tiếp tục tạo ra những lối sống mới, góp phần khắc phục những yếu tố lạc hậu trong cuộc sống của cộng đồng DTTS. Không những thế, Công giáo và Tin lành cũng sẽ tiếp tục mở ra sự giao lưu kinh tế giữa các vùng, bỏ lối sống khép kín, tự cung, tự cấp. Cùng với đó là những thay đổi mối quan hệ giữa các dân tộc theo hướng bác ái và khoan dung.

Các tôn giáo vùng dân tộc thiểu số sẽ tích cực tham gia các hoạt động xã hội. Khi các tôn giáo từng vùng dân tộc thiểu số được Đảng và Nhà nước quan tâm với những chủ trương, giải pháp cụ thể, đời sống tôn giáo chuyển biến rõ rệt theo hướng tích cực. Đồng thời, sau khi các tổ chức tôn giáo được công nhận pháp nhân đã nỗ lực hướng dẫn hoạt động tôn giáo vùng DTTS tạo sự ổn định và nề nếp. Không những thế, đường hướng tích cực của các tổ chức tôn giáo đã tác động đến cộng đồng DTTS theo tôn giáo. Cùng với đó là định hướng phát huy giá trị đạo đức, văn hoá và nguồn lực các tôn giáo của Đại hội Đảng lần thứ XIII (2021). Do vậy, xu hướng tới, các tôn giáo vùng DTTS sẽ tích cực tham gia hoạt động an sinh xã hội và các đoàn thể xã hội, tương đồng như những vùng dân tộc Kinh theo tôn giáo.

Mối quan hệ giữa dân tộc/tộc người với tôn giáo trở nên đồng thuận và chia sẻ. Sự đồng thuận và chia sẻ giữa cộng đồng dân tộc với cộng đồng tôn giáo thể hiện ở việc các cộng đồng các dân tộc hiểu được tôn giáo, nhu cầu tôn giáo của người dân về đời sống tâm linh tôn giáo, hiểu được mặt tích cực của tôn giáo. Cộng đồng tôn giáo cũng hiểu được những giá trị về văn hoá lối sống, tín ngưỡng, tập quán của các dân tộc cần được ghi nhận và trân trọng. Bên cạnh đó cộng đồng các dân tộc và cộng đồng các tôn giáo cũng nhận ra những hạn chế, thiếu sót về nhận thức và ứng xử với nhau để khắc phục. Tất cả là vì một nước Việt Nam hoà bình, ổn định và phát triển.

Ngoài những xu hướng tích cực như trên, cần chú ý một của mối quan hệ giữa dân tộc/tộc người với tôn giáo trong thời gian tới đây. Đó là các tôn giáo, nhất là Công giáo và đạo Tin lành vẫn tiếp tục truyền giáo vùng DTTS; là việc một bộ phận người Chăm, người Khmer chuyển sang theo Công giáo, Tin lành, đạo Cao Đài,... và hiện tượng tôn giáo mới vẫn xuất hiện vùng dân tộc thiểu số. Mặc dù không tạo ra những biến động phức tạp như trước nhưng vẫn là những vấn đề cần quan tâm đến ổn định xã hội. Đó là tư tưởng dân tộc hẹp hòi, ly khai - giải lãnh thổ liên quan đến dân tộc và tôn giáo, trong đó liên quan đến người Khmer ở Nam Bộ theo Phật giáo Nam tông, liên quan đến hoạt động của tổ chức phản động FULRO ở Tây Nguyên, liên quan đến tư tưởng xưng vua, lập vương quốc Mông ở Tây Bắc,... vẫn có thể xảy ra trong những hoàn cảnh nhất định. Ngoài ra, trong bối cảnh mới, sự liên kết giữa các quốc gia, nhất là các quốc gia trong khu vực ngày càng được mở rộng nên các mối quan hệ dân tộc/tộc người với tôn giáo không chỉ dừng lại trong phạm vi một quốc gia mà ngày càng mở rộng xuyên quốc gia, liên khu vực.

Như vậy, những xu hướng tiêu cực trong mối quan hệ giữa dân tộc/tộc người với tôn giáo đã giảm nhiều so với trước đây nhưng vẫn còn tiềm ẩn những diễn biến phức tạp cần được quan tâm đến trật tự an toàn xã hội và an ninh chính trị. Những diễn biến phức tạp liên quan đến mối quan hệ giữa dân tộc/tộc người với tôn giáo có cả yếu tố khách quan và chủ quan, trong đó cần quan tâm đến nhận thức và ứng xử đối với hai vấn đề vân tộc và tôn giáo, đến việc thực hiện đầy đủ và đúng đắn chính sách dân tộc và chính sách tôn giáo.  

4. Một số đề xuất kiến nghị về công tác dân tộc, tôn giáo trong vùng DTTS

(1) Đại hội Đảng lần thứ XIV là dịp tổng kết 40 năm đổi mới chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo. Có nhiều nội dung cụ thể cần thể hiện nhưng trong đó cần khẳng đinh những nguyên tắc căn bản của chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo thời kỳ đổi mới.

Về chính sách dân tộc: “Các dân tộc bình dẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng phát triển; phát triển kinh tế, xã hội nhằm nâng cao đời sống dân sinh, trình độ dân trí cho đồng bào dân tộc thiểu số; đồng thời gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số góp phần tạo ra sự đa dạng và đặc sắc của văn hóa Việt Nam, nhất là trong điều kiện mở cửa và hội nhập quốc tế”.

Về chính sách tôn giáo: “Tôn giáo là vấn đề tồn tại lâu dài, là nhu cầu tinh thần của đông đảo nhân dân trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội. Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào. Tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo mọi người; thực hiện bình đẳng các tôn giáo trước pháp luật. Phát huy những giá trị văn hóa, đạo đức tốt đẹp và các nguồn lực của các tôn giáo cho sự nghiệp phát triển của đất nước. Đồng thời, kiên quyết đấu tranh và xử lý nghiêm minh những đối tượng lợi dụng tôn giáo chống phá Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa; chia rẽ, phá hoại đoàn kết tôn giáo và khối đại đoàn kết dân tộc”.

(2) Đối với việc xây dựng và thực hiện chính sách dân tộc. Việc xây dựng chính sách dân tộc cần chú ý tính đặc thù riêng khác đối với các nhóm dân tộc, cần tách thành các lĩnh vực, các vùng miền một cách phù hợp, tránh cào bằng, dàn trải hoặc chung chung. Cần thực hiện phương châm: “vừa cho cá, vừa cho cần”, cả trước mắt và lâu dài. Việc tổ chức thực hiện các chương trình, dự án về kinh tế, văn hóa, xã hội cần tăng cường công tác quản lý và giám sát chặt chẽ việc thực hiện, tránh thất thoát, “rơi vãi” hoặc lãng phí. Chú ý khai thác lực lượng tại chỗ trong quá trình tổ chức thực hiện. Bộ máy làm công tác trong vùng DTTS cần giữ ổn định. Cán bộ đảng viên khi thực hiện nhiệm vụ trong vùng đồng bào DTTS, cán bộ chuyên trách làm công tác dân tộc, phải: “óc nghĩ, mắt trông, tai nghe, chân đi, miệng nói, tay làm”, phải: “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân, dựa vào dân và có trách nhiệm với dân”.

Chú trọng các DTTS có tính đặc thù, chứa đựng những yếu tố phức tạp cần quan tâm giải quyết. Điển hình là mối quan hệ dân tộc Chăm - Kinh do lịch sử để lại, dân tộc Khmer liên quan đến ba yếu tố: vùng đất - dân tộc - tôn giáo, dân tộc Mông với tâm lý “xưng vua, đón vua” và “vương quốc Mông”,… Đồng thời cần chú ý mối quan hệ dân tộc/ tộc người xuyên biên giới với Trung Quốc, Lào và Cămpuchia.

(3) Đối với việc xây dựng và thực hiện chính sách tôn giáo. Trước hết, cần quán triệt quan điểm, nhận thức mới đối với tôn giáo của Đảng trong việc xác định tôn giáo là vấn đề tồn tại lâu dài; tín ngưỡng, tôn giáo là nhu cầu tinh thần của một bộ phận nhân dân; nhìn nhận và phát huy những giá trị tích cực đạo đức và văn hóa của tôn giáo, đồng thời phát huy nguồn lực xã hội của tôn giáo. Thực hiện đầy đủ và đúng đắn chính sách và quy định pháp luật của Nhà nước về hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo để tạo niền tin của chức sắc, tín đồ tôn giáo.

Giải quyết một vấn đề tôn giáo cụ thể cần chú ý đến các yếu tố: nhu cầu nguyện vọng của tín đồ, chức sắc; chính sách pháp luật đã ban hành; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; bình đẳng tôn giáo trước pháp luật; dư luận quốc tế. Khi thực hiện chính sách tôn giáo, cũng như giải quyết các vấn đề tôn giáo nếu có sự khác biệt, nhất là những “điểm nóng tôn giáo”, cần bình tĩnh, không để các phần tử cực đoan kích động tâm lý đám đông qua đức tin tôn giáo. Chú ý việc trao đổi, đối thoại theo phương châm “cầu đồng, tôn dị”, thượng tôn pháp luật nhưng chú ý đến đặc trưng riêng khác của từng tôn giáo.

Đối với vấn đề tôn giáo, cần chú ý không nên ban hành văn bản riêng về xử phạt hành chính vì lý do tôn giáo mà thực hiện xử phạt tương tự như công dân, tổ chức xã hội đối với pháp luật. Chính phủ cần cụ thể hoá bằng quy định pháp luật để phát huy nguồn lực tôn giáo đối với từng lĩnh vực, nhất là y tế - chăm sóc sức khoẻ và giáo dục. Nên xây dựng và duy trì cơ chế phù hợp của mối quan hệ giữa Nhà nước với các tôn giáo dưới hình thức hiệp hội tôn giáo như đa số quốc gia đang thực hiện.

(4) Đối với mối quan hệ giữa dân tộc/tộc người với tôn giáo. Để giải quyết tốt mối quan hệ giữa dân tộc/tộc người và tôn giáo phải thực hiện đúng đắn và đầy đủ chủ trương, chính sách dân tộc, tôn giáo của Đảng và Nhà nước. Đó là thực hiện các chính sách kinh tế liên quan đến mối quan hệ dân tộc/tộc người với tôn giáo, trong đó chú ý đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu kinh tế, phát triển kinh tế trên cơ sở có sự hợp tác, ứng dụng khoa học công nghệ ở vùng đồng bào DTTS nói chung, vùng đồng bào DTTS theo tôn giáo nói riêng. Đó là tổ chức thực hiện các chính sách xã hội nhằm giải quyết mối quan hệ dân tộc/tộc người với tôn giáo, trong đó cần triển khai hiệu quả các dự án phát triển giáo dục, y tế tại các vùng DTTS tập trung đông đồng bào tôn giáo, đồng thời hoàn thiện chính sách an sinh xã hội và phúc lợi xã hội (bảo hiểm xã hội, cứu trợ xã hội, ưu đãi xã hội).

Đối với hai vấn đề dân tộc/tộc người và tôn giáo, cần thận trọng, không được khinh xuất hoặc bất cẩn, nếu không thì việc nhỏ trở thành việc lớn, việc đơn giản trở thành phức tạp. Tiếp cận, giải quyết vấn đề dân tộc thiểu số, tôn giáo, mối quan hệ giữa dân tộc/tộc người với tôn giáo phải xác định đúng bản chất, nguyên nhân, tác động, không được quá cường điệu hoá, chính trị hoá, không lấy lý do chính trị để giải quyết vấn đề văn hoá hoặc tình cảm dân tộc, nhất là đối với một số nơi mới có người theo tôn giáo dẫn đến đề xuất và xử lý không hiệu quả, thậm chí để hậu quả nghiêm trọng, lâu dài. Chú ý đến bình đẳng trong việc thực hiện chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo đối với các cộng đồng DTTS theo tôn giáo, nhất là bình đẳng giữa người Kinh theo tôn giáo với DTTS theo tôn giáo.

Chú trọng công tác tuyên truyền tinh thần đoàn kết dân tộc, đoàn kết tôn giáo trong khối đại đoàn kết toàn dân, tuyên tuyền về dân tộc - quốc gia và trách nhiệm của các dân tộc, các tôn giáo. Chú ý công tác tranh thủ chức sắc tôn giáo và người tiêu biểu, có uy tín trong cộng đồng DTTS, nhất là DTTS theo tôn giáo. Ngoài ra, để hiểu về dân tộc, hiểu về tôn giáo nên đưa vào chương trình giáo dục phổ thông những kiến thức về dân tộc, về tôn giáo một cách phù hợp. Chính điều này để tạo sự hiểu biết rộng rãi trong xã hội về dân tộc và tôn giáo, hỗ trợ cho công tác dân tộc, công tác tôn giáo và giải quyết tốt mối quan hệ dân tộc/tộc người với tôn giáo.

Chú trọng đời sống tôn giáo của cộng đồng DTTS qua việc đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung, công nhận tổ chức tôn giáo, thành lập, chia tách, sát nhập, phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử, chức sắc, chức việc, nhà tu hành, thành lập, hợp nhất tổ chức tôn giáo trực thuộc,… theo đúng quy định của pháp luật. Dồng thời, chú trọng giải quyết mối quan hệ dân tộc/tộc người với tôn giáo theo từng khu vực đặc thù. Cụ thể: Đối với người Khmer theo Phật giáo Nam tông cần chú ý hai phương diện dân tộc và tôn giáo liên quan đến lịch sử và hiện tại, liên quan đến trong nước và quốc tế. Cần chú ý những đặc trưng riêng về thực hành tôn giáo, vai trò của tổ chức đối với tín đồ và chức sắc để có một cơ chế tổ chức và ứng xử phù hợp trong gia đình Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Cần chú ý mối quan hệ của Phật giáo Nam tông Khmer, Giáo hội Phật giáo Việt Nam với Phật giáo Nam tông trong khu vực, như: Cămpuchia, Thái Lan, Lào, Myanmar,... Đối với mối quan hệ giữa các DTTS ở Tây Nguyên theo Công giáo và đạo Tin lành chú ý đến những yếu tố xã hội tác động tiêu cực đến mối quan hệ giữa tôn giáo với dân tộc ở Tây Nguyên - điều mà tổ chức phản động FULRO khai thác, lợi dụng. Cụ thể: việc sử dụng đất và thực hiện chính sách đất đai; việc số lượng người Kinh gia tăng nhanh ảnh hưởng đến tâm lý sợ “Kinh hoá” người DTTS; sự bình đẳng giữa người DTTS theo tôn giáo với người Kinh theo tôn giáo,...

Đối với vấn đề người Mông theo đạo Tin lành cần tiếp tục bình thường hoá hoạt động của đạo Tin lành trong bằng việc đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung theo Chỉ thị số 01/CT-TTg (2004) và Luật Tín ngưỡng, tôn giáo (2016). Mở rộng cho các tổ chức Tin lành có tư cách pháp nhân đến quản trị các cộng đồng người Mông theo Tin lành theo cơ chế chi hội - Hội thánh cơ sở tạo sự quản lý về tổ chức góp phần ổn định của đạo Tin lành trong người Mông. Đối với vấn đề người Chăm theo đạo Bàlamôn và Hồi giáo có thể hướng tới một tổ chức chung cho mỗi cộng đồng Chăm theo từng tôn giáo, thay cho Ban Đại diện cấp tỉnh của mỗi tôn giáo (Bàlamôn, Hồi giáo Bàni, Hồi giáo Islam). Đồng thời, chú ý sự khác biệt giữa Hồi giáo Bàni với Hồi giáo Islam trong cộng đồng người Chăm trong nhận thức và ứng xử. Chú ý mối quan hệ giữa Hồi giáo Islam với Hồi giáo thế giới và Hồi giáo khu vực Đông Nam Á - một trong những trung tâm Hồi giáo thế giới.

Đồng bào DTTS theo tôn giáo đặt ra cùng một lúc thực hiên cả hai chính sách: chính sách dân tộc và chính sách tôn giáo.

Do vậy, để thực hiện tốt cần thấy rằng chính sách tôn giáo và chính sách dân tộc có những sự khác biệt nhất định.

Chính sách dân tộc là phát triển kinh tế văn hoá, xã hội nâng cao đời sống dân sinh, trình độ dân trí cho đồng bào dân tộc, là gìn giữ bản sắc văn hoá,...

Chính sách tôn giáo là tôn trọng và đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng tôn giáo cho mọi người, nhìn nhận và phát huy giá trị đạo đức, văn hoá và nguồn lực của tôn giáo;

Đối tượng của công tác dân tộc là đồng bào các dân tộc thiểu số, những già làng trưởng bản và người có uy tín trong cộng đồng, còn đối tượng công tác tôn giáo, ngoài cộng đồng tín đồ là các chức sắc, chức việc tôn giáo lực lượng đông đảo được đào tạo, có trí thức và vai trò rất lớn đối với tín đồ,... Tránh việc vì lý do theo tôn giáo mà không thực hiện đầy đủ và đúng đắn chính sách dân tộc, và cũng không vì lý do dân tộc mà không thực hiện đầy đủ và đúng đắn chính sách tôn giáo.

PV (Nguồn: Theo Báo cáo chắt lọc kết quả nghiên cứu của Đề tài KX.04.27/21-25)