Theo đài RFI, Việt Nam gây được thiện cảm và mở rộng ảnh hưởng ngoại giao trong năm 2020. Bắt đầu từ kinh nghiệm xử lý dịch bệnh COVID-19 được báo chí quốc tế liên tục đưa tin, đến vai trò chủ tịch luân phiên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và ASEAN được đánh giá cao và tổ chức thành công lễ ký kết trực tuyến Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), chiếm 30% GDP toàn cầu.
Các đại biểu tham dự HNCC các nước tham gia đàm phán Hiệp định RCEP lần thứ 4.
Viện Lowy, chuyên nghiên cứu chính sách đối ngoại của Australia, xếp Việt Nam thứ 12 trong bảng Chỉ số quyền lực tại châu Á năm 2020 (Asia Power Index, công bố ngày 19/10/2020, tăng một hạng so với năm 2019 và đứng sau 4 nước Đông Nam Á) trong tổng số 26 quốc gia và vùng lãnh thổ được đánh giá. Bảng xếp hạng dựa theo 8 nhóm nội dung, trong đó có tầm ảnh hưởng ngoại giao, năng lực kinh tế, năng lực quân sự.
Theo nhận định của cựu Đại sứ Anh Mark Kent, từ một nước nghèo, Việt Nam đã đạt ngưỡng quốc gia có thu nhập trung bình và ngày càng ít phụ thuộc vào viện trợ. Tuy nhiên, Việt Nam còn rất nhiều việc phải làm để có thể thực hiện được tham vọng là một nền kinh tế trỗi dậy, một quốc gia tầm trung về địa-chính trị.
Những điểm này được Giáo sư Eric Mottet, Viện Quan hệ quốc tế thuộc Đại học Québec ở Montréral (UQAM- Canada), phân tích trong hội thảo trực tuyến “Sự trỗi dậy của Việt Nam và cơ hội kinh doanh cho Québec” (Emergence du Vietnam et occasions d’affaire pour le Québec), do đại học Laval tổ chức ngày 22/10/2020.
Giáo sư Eric Mottet cho rằng Việt Nam là một sức mạnh đang trỗi dậy về mặt kinh tế. Có thể thấy điều này qua các chỉ số kinh tế: GDP tăng nhanh đáng kể, gấp 3 lần trong vòng 15 năm gần đây; tỷ lệ tăng trưởng kinh tế cũng rất cao, dao động 7% trong khoảng 30 năm trở lại đây; khối lượng hàng hóa và dịch vụ xuất khẩu đã tăng gấp 5 lần trong vòng 10 năm; khối lượng đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam tăng gấp 10 lần trong vòng 15 năm gần đây.
Ngoài ra, có thể căn cứ vào một chỉ số khác, là trong vòng 10-15 năm gần đây, Việt Nam đã ký rất nhiều thỏa thuận thương mại song phương hoặc đa phương. Việt Nam hiện có khoảng 80 hiệp định đối tác ký với các đối tác nước ngoài. Gần đây, Việt Nam tham gia hai hiệp định thương mại lớn ở châu Á-Thái Bình Dương: Thứ nhất là Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) mà Việt Nam tham gia từ năm 2018 và gần đây nhất là Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).
Có thể thấy, về phương diện kinh tế, Việt Nam trở thành một phần của khu vực châu Á trỗi dậy đầy năng động. Nền kinh tế của Việt Nam hiện nay cởi mở hơn, đa dạng hơn rất nhiều, đặc biệt với điểm mới là những khoản đầu tư lớn vào nghiên cứu phát triển, trong đó có kinh tế kỹ thuật số. Hiện nay, người dân Việt Nam đều nhận thấy kinh tế kỹ thuật số ngày càng trở nên quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam.
Việt Nam là một “con hổ giấy”?
Thuật ngữ “con hổ” muốn nói đến một nhóm nước công nghiệp châu Á như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippines và giờ là Việt Nam. Những nước này được gọi là những “con hổ châu Á”. Còn từ “giấy” muốn nói đến những yếu kém dai dẳng của nền kinh tế Việt Nam cũng như những tồn đọng về vấn đề xã hội, chính trị và môi trường. Trước hết là thiếu cơ sở hạ tầng, cảng biển. Nếu Việt Nam muốn trở thành một quốc gia trỗi dậy, một quốc gia tầm trung thì phải có các cảng biển để xuất khẩu hàng hóa với khối lượng lớn. Tuy nhiên, hiện Việt Nam chưa thể làm được. Ngoài ra, còn phải kể đến tình trạng quan liêu và thủ tục hành chính vô cùng phức tạp. Đối với những doanh nghiệp nước ngoài muốn đầu tư vào Việt Nam, họ phải vượt qua hàng loạt cửa ải phức tạp và khiến nhiều doanh nghiệp nước ngoài nản lòng.
Hiện tại, Việt Nam cũng gặp khó khăn về năng lượng và tình trạng thiếu hụt ngày càng thấy rõ. Lĩnh vực này hiện thu hút được đầu tư ồ ạt, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng xanh. Việt Nam cũng phải đối mặt với nhiều vấn đề về môi trường.
Việt Nam cũng là nước không đáp ứng đủ phần lớn những yêu cầu về luật lao động và sở hữu trí tuệ. Điều này đặt ra nhiều vấn đề đối với một doanh nghiệp đa quốc gia muốn hoạt động ở Việt Nam.
Cần phải nhắc lại một lần nữa là khi sử dụng cụm từ “hổ giấy”, tức là Việt Nam vẫn còn rất nhiều điểm yếu phải giải quyết trong ngắn hạn và trong tương lai nếu Việt Nam muốn trở thành một sức mạnh kinh tế lớn trong vùng Thái Bình Dương.
Việt Nam có thể trở thành một cường quốc tầm trung về địa-chính trị hay không?
Việt Nam đã nỗ lực rất nhiều theo hướng này trong những năm gần đây. Năm 2020, Việt Nam giữ chức chủ tịch luân phiên ASEAN. Trong tư cách này, Hà Nội đã có rất nhiều bước tiến ngoại giao để cải thiện hình ảnh Việt Nam trên thế giới. Việt Nam cũng đảm nhiệm cương vị chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc trong tháng 1/2020, nên hiện có ảnh hưởng lớn hơn ở Liên hợp quốc.
Đại sứ, Trưởng Phái đoàn Đại diện thường trực Việt Nam tại Liên hợp quốc Đặng Định Quý
tại lễ đặt quốc kỳ Việt Nam vào hàng cờ của các nước ủy viên HĐBA. (Ảnh: Bảo Chi)
Việt Nam tham gia rất nhiều hội nghị quốc tế lớn, như tham dự Diễn đàn Kinh tế thế giới Davos, được mời đến G20 - Diễn đàn của 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới - tại Nhật Bản (28-29/06/2019), tham gia ngày càng thường xuyên hơn các hội thảo và hội nghị về biến đổi khí hậu. Gần đây, Việt Nam còn tham gia chương trình gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc. Quân nhân Việt Nam làm nhiệm vụ tại Phái bộ gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc ở Nam Sudan, Cộng hòa Trung Phi.
Chúng ta có thể thấy chính quyền Hà Nội đang từng bước cải thiện hình ảnh về mặt địa-chính trị trên trường quốc tế. Điều này cũng cho phép cải thiện tính chính danh trên quy mô quốc tế của Đảng Cộng sản Việt Nam và đặt Đảng Cộng sản Việt Nam như là một nhân tố có trách nhiệm và bao dung. Vì vậy, nếu dần cải thiện được hình ảnh này, Việt Nam có thể trở thành một sức mạnh địa-chính trị tầm trung.
Tham vọng trở thành sức mạnh địa-chính trị tầm trung của Hà Nội có bị tác động vì sự cạnh tranh Mỹ-Trung?
Trước tiên, cần phải thừa nhận rằng mối quan hệ của Hà Nội hiện rất tốt với chính quyền Mỹ của Tổng thống Donald Trump. Trump là một trong những nhà lãnh đạo đầu tiên của thế giới tấn công trực tiếp Trung Quốc. Điều này khiến người dân Việt Nam hài lòng.
Tuy nhiên, đó không phải là lý do duy nhất mà còn nhiều lý do khác. Trước tiên là vào năm 2018, có thể nhận thấy nhiều doanh nghiệp Mỹ tăng tốc di dời cơ sở sang Việt Nam. Việt Nam được hưởng lợi phần nào từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung. Ngoài ra, còn có nhiều sự kiện mang ý nghĩa biểu tượng rất lớn cho Việt Nam, như việc Tổng thống Trump đến Việt Nam hai lần: Lần đầu tiên trong khuôn khổ APEC năm 2017 và thăm chính thức Việt Nam; lần thứ hai, ông đến Hà Nội vào tháng 02/2019 trong khuôn khổ cuộc họp thượng đỉnh nổi tiếng với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un. Tất cả những sự kiện này đã ghi dấu ấn lớn đối với người dân và chính phủ Việt Nam.
Câu hỏi được đặt ra hiện nay là liệu chính quyền Joe Biden sẽ theo đuổi chiến lược này của tổng thống Trump hay sẽ có những chính sách khác hoặc sẽ tập trung vào những nhân tố khác trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương?
Về mối quan hệ giữa Hà Nội và Bắc Kinh, Trung Quốc hiện là đối tác công nghiệp và thương mại hàng đầu của Việt Nam. Tuy nhiên, giữa hai bên luôn có những bất đồng, trong đó có cách hành xử của Bắc Kinh ở Biển Đông. Vậy Việt Nam cần phải làm gì để tránh mắc kẹt giữa hai cường quốc ? Việt Nam đã liên tục đa dạng hóa quan hệ đối tác chiến lược và kinh tế với nhiều nước từ vài năm gần đây, kể cả trong nội bộ ASEAN, đặc biệt với Singapore và nhiều tác nhân nhỏ khác ở Đông Nam Á. Ngoài ra, Hà Nội mở rộng quan hệ đối tác kinh tế và chiến lược với nhiều nước khác, như xích lại mạnh mẽ hơn với Nhật Bản trong những năm gần đây, cũng như với Hàn Quốc, Australia, Ấn Độ, thậm chí là với những đối tác xa xôi hơn như Nga, hiện trở lại Việt Nam mạnh mẽ hơn trong lĩnh vực quân sự và năng lượng. Ngoài ra, còn phải kể đến quan hệ đối tác với Liên minh châu Âu (EU) và trong tương lai là với Anh hậu Brexit.
Có thể nói Việt Nam đang tiến hành “chiến lược chia sẻ, giảm bớt rủi ro” bằng cách đa dạng hóa đối tác kinh tế và an ninh để không bị kẹt giữa Trung Quốc và Mỹ./.
Theo TTXVN