Ngành tin tức đang đối diện với một thách thức to lớn mới, mang đến những biến đổi sâu sắc trong cách thức sản xuất, phân phối và tiêu thụ thông tin. Kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) hứa hẹn sẽ thay đổi diện mạo của báo chí và các tổ chức truyền thông cần phải sẵn sàng để thích nghi.
Dưới đây là những yếu tố quan trọng cho thấy sự kết hợp giữa cơ hội lẫn thách thức trong kỷ nguyên mới này.
Ứng dụng AI trong báo chí: “Dao sắc cần tay chuyên”
Sự trỗi dậy của Internet ban đầu đã gây ra những khó khăn lớn cho mô hình kinh doanh truyền thống của các tờ báo vốn dựa trên doanh thu quảng cáo và độc quyền thông tin. Giờ đây, AI tiếp tục đẩy nhanh quá trình tự động hóa trong ngành. Điều này thể hiện rõ qua việc AI có thể nâng cao năng suất bằng cách tự động hóa các quy trình tốn thời gian như thu thập dữ liệu, viết tin vắn, kiểm tra chính tả và ngữ pháp, thậm chí là tóm tắt nội dung dài. Các công cụ dựa trên AI có thể xử lý khối lượng lớn thông tin một cách nhanh chóng và hiệu quả, giải phóng các nhà báo để tập trung vào các nhiệm vụ phức tạp hơn.
Không chỉ dừng lại ở đó, AI còn đặc biệt hữu ích trong việc phân tích dữ liệu lớn, tìm ra các xu hướng và mối quan hệ ẩn mà con người khó có thể nhận ra. Ví dụ, các thuật toán AI có thể phân tích hình ảnh vệ tinh để phát hiện hoạt động buôn lậu - một công cụ mà hãng tin Bloomberg từng sử dụng để theo dõi các tàu nghi ngờ buôn lậu dầu từ Iran.
Bên cạnh đó, khả năng tóm tắt và cá nhân hóa của AI cũng hứa hẹn tạo ra những trải nghiệm mới mẻ cho độc giả. AI có thể tự động tạo ra các bản tóm tắt ngắn gọn của các bài viết dài, giúp độc giả nhanh chóng nắm bắt được thông tin quan trọng. Các thuật toán AI cũng có thể cá nhân hóa trải nghiệm đọc tin tức, gợi ý nội dung phù hợp với sở thích và nhu cầu của từng độc giả.
Tuy nhiên, tự động hóa cũng đặt ra những thách thức cho các tòa báo khi họ cần đảm bảo rằng các công cụ AI được sử dụng một cách có trách nhiệm, tránh tạo ra thông tin sai lệch hoặc thiên vị.
Thách thức cho mô hình kinh doanh
Mô hình kinh doanh của báo chí đang thay đổi nhanh chóng. Các tờ báo truyền thống đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các nguồn tin trực tuyến, mạng xã hội và các nền tảng AI. Nhiều tổ chức tin tức đang chuyển sang mô hình đăng ký, thu phí người đọc để truy cập nội dung chất lượng cao. Điều này đòi hỏi các tổ chức tin tức phải tạo ra những nội dung độc đáo và có giá trị để thu hút và giữ chân độc giả.
Không chỉ có vậy, các công cụ tìm kiếm như Google đang thay đổi cách mọi người tìm kiếm thông tin. Thay vì hiển thị danh sách các liên kết, Google và các công cụ tìm kiếm khác đang cung cấp các câu trả lời trực tiếp và tóm tắt nội dung. Điều này có thể làm giảm lưu lượng truy cập đến các trang web tin tức và ảnh hưởng đến doanh thu quảng cáo.
Để đối phó với những thay đổi này, các tòa báo cần phải phân phối nội dung trên nhiều nền tảng khác nhau, bao gồm trang web, ứng dụng di động, mạng xã hội và các nền tảng AI. Cần phải điều chỉnh nội dung cho phù hợp với từng nền tảng để tối ưu hóa khả năng tiếp cận và tương tác với độc giả.
Vấn đề pháp lý cho AI trong báo chí
Sự phát triển nhanh của AI đặt ra nhiều vấn đề pháp lý và quy định phức tạp. Trong đó, đáng chú ý là nội dung do AI tạo ra có thể vi phạm luật bản quyền, hoặc bị lợi dụng để lan truyền thông tin sai lệch một cách dễ dàng và nhanh chóng. Ngoài ra, AI có thể thu thập và phân tích lượng lớn dữ liệu cá nhân của người dùng cũng như cơ quan báo chí.
Trong bối cảnh đó, cần phải xác định rõ trách nhiệm pháp lý của các nhà phát triển AI và các cơ quan báo chí sử dụng công cụ này. Ai sẽ chịu trách nhiệm nếu AI tạo ra thông tin sai lệch hoặc gây hại? Dù các chính phủ trên toàn thế giới đang bắt đầu ban hành các quy định để kiểm soát AI, các tòa báo cũng cần phải tìm ra sự cân bằng giữa việc thúc đẩy sự đổi mới và bảo vệ quyền lợi của người dùng.
Những hành trang cho nhà báo trong kỷ nguyên mới
Trong kỷ nguyên AI, vai trò của các nhà báo thực thụ sẽ càng trở nên quan trọng hơn. Mặc dù AI có thể giúp thu thập và xử lý thông tin, nhưng nó không thể thay thế các kỹ năng và phẩm chất của con người. Trong đó, các bài báo nguyên bản và phóng sự điều tra vẫn là những yếu tố then chốt để tạo ra những câu chuyện độc đáo và có giá trị. AI không thể xây dựng các nguồn tin, phỏng vấn nhân chứng, hoặc điều tra các vụ việc phức tạp như con người.
Bên cạnh đó, tuy AI có thể cung cấp dữ liệu và thông tin, nhưng các nhà báo cần phải có khả năng phân tích, giải thích và sắp xếp thông tin đó vào bối cảnh cụ thể. Khả năng tư duy phản biện và đánh giá thông tin là rất quan trọng.
Để thành công trong kỷ nguyên AI, các nhà báo cần phải phát triển các kỹ năng mới. Họ cần phải hiểu cách AI hoạt động và cách sử dụng các công cụ AI. Đồng thời, nhà báo cần có kiến thức cơ bản về lập trình, phân tích dữ liệu và trực quan hóa thông tin. Hơn hết, nhà báo cần phải có khả năng tư duy phản biện, đánh giá thông tin một cách khách quan và phân biệt giữa thông tin thật với thông tin sai lệch.
Hơn hết, các nhà báo cần phải tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp và chịu trách nhiệm về tính chính xác và khách quan của thông tin. AI có thể giúp kiểm tra lỗi, nhưng con người vẫn phải chịu trách nhiệm cuối cùng về nội dung được xuất bản.
Tóm lại, kỷ nguyên AI mang đến cả cơ hội và thách thức cho ngành báo chí. Liệu báo chí có thể “thuần hóa" AI để phục vụ cộng đồng, hay sẽ bị "nuốt chửng" bởi cơn lốc công nghệ? Câu trả lời nằm ở sự dấn thân và sáng tạo của mỗi người làm nghề./.
Theo TTXVN