trang thông tin điện tử

1. Tình hình Đảng, Nhà nước và nhân dân hiện nay

Qua hơn 60 năm đấu tranh vì lý tưởng cao cả của mình (từ năm 1955 đến nay), hơn 40 năm cầm quyền, Đảng Nhân dân Cách mạng Lào được rèn luyện trưởng thành vững mạnh về cả số lượng và chất lượng để đảm nhiệm được vai trò lãnh đạo của mình. Đảng vững chắc về chính trị - tư tưởng, kiên định chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Cay-xỏn Phôm-vi-hản và truyền thống tốt đẹp của Đảng làm cơ sở tư tưởng - lý luận và là kim chỉ nam cho tổ chức và các hoạt động của Đảng. Đảng đã tự củng cố về tổ chức và phương thức lãnh đạo, chủ động đưa ra chủ trương, đường lối đúng đắn và chính sách phù hợp, trở thành lực lượng chính trị vững mạnh lãnh đạo toàn xã hội, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược đổi mới toàn diện có nguyên tắc làm nền tảng quy định vai trò lãnh đạo của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào trong Hiến pháp - là pháp luật tối cao của đất nước.

Khi đề cập đến tình hình Đảng hiện nay, đồng chí Tổng Bí thư đã đúc kết rằng “Đảng ta tiếp tục tự củng cố, xây dựng cả về mặt chính trị, tư tưởng, tổ chức và phương thức lãnh đạo; chủ động đưa ra chủ trương, đường lối đúng đắn, đưa ra đường lối tổ chức thực hiện phù hợp. Đảng ta là lực lượng chính trị vững mạnh lãnh đạo toàn xã hội, tiếp tục thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược theo đường lối đổi mới toàn diện có nguyên tắc và đạt được nhiều thành quả cơ bản”.

Trên thực tế, Đảng ta làm công tác chính trị, tư tưởng trong tất cả công việc với nhiều hình thức phù hợp như: tổ chức hội thảo, tọa đàm, tập huấn chính trị ngắn hạn và dài hạn do Học viện Chính trị và Hành chính quốc gia hoặc trường chính trị - hành chính của các tỉnh tổ chức; tuyên truyền chủ trương, đường lối, chính sách và quy định pháp luật qua các kênh truyền thông và các tạp chí của Đảng (tạp chí A-lun-mày, xây dựng Đảng, tuyên truyền, khoa học - xã hội, lý luận chính trị - hành chính). Trong công tác nghiên cứu lý luận và tổng hợp thực tiễn, Đảng Nhân dân Cách mạng Lào đã củng cố tổ chức của Hội đồng Khoa học Xã hội Quốc gia  quốc gia trở thành Hội đồng Lý luận Trung ương Đảng để tập hợp các nhà lý luận của Đảng, tạo thành lực lượng phát huy trí tuệ cho Đảng củng cố, kiện toàn đường lối. Về tổ chức, Đảng đã củng cố liên tục, nổi bật là cung cấp cán bộ và tăng cường sự vững mạnh cho cấp huyện và cấp cơ sở và ra Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về việc “củng cố cơ sở chính trị của chế độ dân chủ nhân dân vững mạnh” vào cuối năm 2018. Về phương thức lãnh đạo, Đảng kiên định phương thức lãnh đạo gắn với nhân dân, gắn với công tác thực tế, phát huy tính gương mẫu tiên phong và đẩy mạnh việc dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Thông qua kiểm tra thường xuyên và tổ chức đoàn kiểm tra khi cần thiết, Đảng đã hạn chế được các hiện tượng tiêu cực phát sinh trong nội bộ Đảng và phát huy mặt tích cực cơ bản trong tổ chức và đảng viên.

Nếu so với nhu cầu cần thiết của nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn mới, Đảng Nhân dân Cách mạng Lào còn nhiều hạn chế cần được giải quyết cấp bách như: suy thoái bản chất chính trị và đạo đức cách mạng, phương thức làm việc thiếu sót, thiếu tinh thần phục vụ nhân dân và hy sinh vì tập thể, bệnh quan liêu, không gần gũi với nhân dân, lợi dụng chức vụ vì lợi ích cá nhân và tham nhũng…

Nhà nước Dân chủ Nhân dân từng bước được xây dựng và củng cố trở thành nhà nước pháp quyền và vinh danh được công nhận từ cộng đồng quốc tế. Cơ quan nhà nước có hệ thống bộ máy tổ chức đồng bộ như: Quốc hội và Hội đồng nhân dân cấp tỉnh là cơ quan đại diện cho nhân dân và làm nhiệm vụ lập pháp, Chính phủ và cơ quan chính quyền địa phương là cơ quan hành pháp, Tòa án Nhân dân Tối cao, Tòa án Nhân dân địa phương, Tòa án Quân đội là cơ quan tư pháp và Viện Kiểm sát Nhân dân, Viện Kiểm sát Quân đội, Thanh tra Nhà nước là cơ quan kiểm tra và giám sát.

Quốc hội và Hội đồng nhân dân cấp tỉnh được củng cố và chủ động thực hiện nhiệm vụ và vai trò của mình như: củng cố hiến pháp, xây dựng và củng cố pháp luật, giám sát các hoạt động của Chính phủ, cơ quan chính quyền địa phương, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân và Thanh tra nhà nước; đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh giữ quan hệ chặt chẽ với nhân dân, thực hiện quy chế tiếp xúc cử tri, phổ biến chủ trương, đường lối, chính sách, quy định pháp luật và các nghị quyết, quyết định của mình, thu thập ý kiến và kiến nghị của người dân về tình hình và đời sống trong xã hội để phối hợp với cơ quan nhà nước hữu quan xem xét và quan tâm giải quyết tố cáo, kiến nghị của dân một cách nhanh chóng và công bằng nhiều hơn.

Chính phủ và cơ quan chính quyền địa phương quan tâm thực hiện vai trò quản lý vĩ mô, quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội bằng pháp luật, quan tâm tinh gọn các thủ tục hành chính, bảo đảm người dân được sử dụng dịch vụ nhanh chóng và có chất lượng nhiều hơn, tập trung thực hiện phân cấp quản lý và chỉnh sửa cơ chế phối hợp giữa các ngành ở Trung ương với nhau và giữa Trung ương và địa phương linh hoạt và rõ ràng hơn.

Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân quan tâm thực hiện nhiệm vụ bảo vệ luật pháp để làm cho xã hội công bằng, củng cố tổ chức, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ có trình độ, năng lực để giải quyết vụ án một cách nhanh chóng, khách quan, minh bạch và đảm bảo công bằng trước phát luật trong toàn dân, thúc đẩy nhân dân nhận thức và có ý thức tôn trọng pháp luật, tạo điều kiện cho nhân dân được tiếp cận quy trình tư pháp và được hỗ trợ phù hợp về mặt pháp luật.

Cơ quan thanh tra thực hiện nhiệm vụ của mình với trách nhiệm cao, kiểm toán tính chính xác trong công tác tài chính và tài sản của Nhà nước, làm cho các đơn vị nhà nước sử dụng ngân sách một cách nghiêm ngặt, xây dựng hệ thống kế toán đúng theo tiêu chuẩn, nâng cao phẩm chất chính trị, trình độ, năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ nhằm nâng cao chất lượng của người làm thanh tra đạt theo tiêu chuẩn đề ra trong quy định về thanh tra.

Mặc dù vậy, trong thời gian qua, Nhà nước Dân chủ Nhân dân thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội bằng pháp luật còn chưa nghiêm, hiệu quả còn thấp và dẫn đến hiện tượng lợi dụng và vi phạm pháp luật, tham nhũng bằng nhiều hình thức và nhiều mức độ khác nhau. Việc phối hợp giữa các cơ quan nhà nước cấp Trung ương với nhau hoặc giữa cơ quan nhà nước cấp Trung ương với cơ quan nhà nước cấp địa phương, trong bộ phận lập pháp cũng như trong bộ phận hành pháp và bộ phận kiểm tra, giám sát còn chưa linh hoạt và triệt để làm cho việc giải quyết các vụ việc và giải quyết các tranh chấp không được tiến hành nghiêm theo quy định pháp luật.

Nhân dân Lào có ý thức về chính trị, có đời sống kinh tế - xã hội cao lên, có sự đoàn kết thực hiện quyền làm chủ tập thể của mình và được bảo đảm bằng hiến pháp, pháp luật và các văn bản quy phạm pháp luật khác thông qua Mặt trận Lào Xây dựng đất nước, tổ chức chính trị - xã hội (Liên hiệp Công đoàn Lào, Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào, Liên hiệp Hội Phụ nữ Lào, Hội Cựu Chiến binh Lào) và các tổ chức xã hội (Liên hiệp, Hội, đội, câu lạc bộ…), tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, tham gia thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách và quy định pháp luật, cống hiến trí tuệ và nguồn lực vào việc bảo vệ, giữ gìn và xây dựng đất nước, tạo sự gắn bó đoàn kết bền chặt trong nước Lào, gắn bó keo sơn thành một cộng đồng quốc gia. Bên cạnh đó, còn có một số vấn đề cần phải quan tâm giải quyết như: Mặt trận Lào Xây dựng đất nước, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội, đặc biệt ở cơ sở chưa hoạt động thường xuyên, quản lý đoàn viên, hội viên chưa tốt và ở một số nơi còn có hiện tượng vi phạm pháp luật như: buôn bán hoặc sử dụng chất gây nghiện, lừa đảo, gian lận, bạo lực phụ nữ, tránh thuế - hải quan…

2. Quan hệ giữa Đảng và Nhà nước

Đảng Nhân dân Cách mạng Lào lãnh đạo Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào bằng chủ trương, đường lối, chính sách và quy định các quan điểm mang tính chiến lược như: tạo sự ổn định cho nhà Nước pháp quyền Dân chủ Nhân dân, tăng cường pháp trị và tăng cường năng lực trong quản lý nhà nước, thực hiện hướng chỉ đạo chiến lược xây dựng tỉnh thành đơn vị chiến lược, huyện thành đơn vị vững mạnh toàn diện và bản thành đơn vị phát triển.

Đối với Quốc hội, chủ trương, đường lối, chính sách cụ thể của Đảng là “đẩy mạnh hoạt động của Quốc hội để thực hiện đầy đủ nhiệm vụ, vai trò của mình được quy định trong Hiến pháp năm 2015 và các quy định pháp luật, nhất là tăng cường thực hiện vai trò giám sát trong Kỳ họp của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các Ủy ban của Quốc hội và đại biểu Quốc hội của các khu vực bầu cử gắn liền với việc phát huy vai trò của Hội đồng nhân dân địa phương theo pháp luật quy định, tạo điều kiện cho Hội đồng nhân dân địa phương thực hiện theo vai trò giám sát việc thực thi pháp luật của các cơ quan nhà nước ở địa phương từ ban đầu và ngày càng tốt lên”.

Đối với Chính phủ và cơ quan chính quyền địa phương, chủ trương, đường lối, chính sách cụ thể của Đảng nhằm “củng cố hệ thống quản trị - quản lý nhà nước vững mạnh, có năng lực quản lý nhà nước nghiêm bằng pháp luật và các quy định, tập trung nghiên cứu củng cố bộ máy quản lý nhà nước các cấp, cả ở Trung ương và địa phương, cơ sở tinh gọn, phù hợp với tình hình thực tế; xây dựng, chỉnh sửa, bổ sung pháp luật và quy định quản lý nhà nước tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện công việc của Nhà nước, hoạt động của các bộ phận doanh nghiệp và dịch vụ nhân dân; củng cố hiệu quả hệ thống quản lý công tác cán bộ, công chức, củng cố cơ chế, quy chế quản lý nhà nước và quản lý xã hội bao gồm cả quản lý dân và các tổ chức xã hội, sử dụng kỹ thuật - công nghệ và củng cố cơ chế quản lý nhà nước hiện đại và linh hoạt hơn”.

Đối với Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân và Thanh tra nhà nước, Đảng đã đưa ra chủ trương, đường lối, chính sách cụ thể là: “tiếp tục củng cố Toà án và Viện kiểm sát nhân dân vững mạnh nhằm giải quyết các vụ việc có chất lượng và hiệu quả cao, quan tâm đặc biệt trong việc phát triển nguồn nhân lực của Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân về cả số lượng và chất lượng, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, có năng lực thực hiện nhiệm vụ, vai trò trong việc thực hiện pháp luật tôn nghiêm và công bằng; củng cố, kiện toàn hệ thống cơ cấu tổ chức của Tòa án và Viện kiểm sát nhân dân đồng bộ, vững mạnh xứng với tốc độ tăng trưởng kinh tế - xã hội, chủ động hội nhập khu vực và quốc tế, tiếp tục củng cố Thanh tra nhà nước có năng lực thực hiện nhiệm vụ, vai trò của mình theo pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước và nâng cao ý thức quy định kế hoạch - tài chính của các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước, quan tâm phát triển nguồn nhân lực, người làm công tác thanh tra cả về số lượng và chất lượng, tiếp tục củng cố hệ thống tổ chức tổ chức Thanh tra nhà nước và cơ quan thanh tra các ở miền vững mạnh, quan tâm theo dõi, thúc đẩy giải quyết kết quả thanh tra kịp thời và nghiêm ngặt”.

 Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng việc quy định bộ máy tổ chức của Nhà nước thành hệ thống, phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước như: Quốc hội và Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, Chủ tịch nước, Chính phủ, chính quyền địa phương, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Thanh tra nhà nước. Đảng đã bố trí, sắp xếp thành viên của mình vào các chức vụ quan trọng của Nhà nước như: giao đồng chí Tổng Bí thư giữ chức Chủ tịch nước, làm nguyên thủ quốc gia; đồng chí Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng giữ chức Phó Chủ tịch nước; một đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị giữ chức Chủ tịch Quốc hội; một đồng chí Bí thư Trung ương Đảng và ba đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng giữ chức Phó Chủ tịch Quốc hội; hai đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng và một đồng chí Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng làm Ủy viên Ủy Ban Thường vụ Quốc hội. Trong cơ quan Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, Đảng đã bố trí, sắp xếp một đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng giữ chức Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thủ đô Viêng Chăn và Phó Bí thư Tỉnh ủy làm Chủ tịch Hội đồng nhân dân cấp tỉnh. Cơ quan hành pháp, Đảng đã bố trí, sắp xếp một đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị giữ chức Thủ tướng chính phủ, giao hai đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị và một đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng giữ chức Phó Thủ tướng Chính phủ, giao một đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, một đồng chí Bí thư Trung ương Đảng và các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng giữ chức Bộ trưởng kiêm Bí thư Đảng bộ, một đồng chí Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng giữ chức Thống đốc kiêm Bí thư Đảng bộ Ngân hàng nước CHDCND Lào, một đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị giữ chức Đô trưởng kiêm Bí thư Thủ đô, các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng và Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng làm Tỉnh trưởng kiêm Bí thư Tỉnh ủy. Đối với cơ quan tư pháp, kiểm tra, giám sát và thanh tra, Đảng đã bố trí, sắp xếp một đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng giữ chức Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, một đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng giữ chức Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và một đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng giữ chức Tổng Thanh tra nhà nước.

Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng cách kiểm tra, giám sát các cơ quan, tổ chức của nhà nước thông qua ban kiểm tra của Đảng các cấp, đồng thời bồi dưỡng, đào tạo, quản lý và giáo dục, tuyên truyền đội ngũ cán bộ nhà nước có phẩm chất chính trị và đạo đức cách mạng, nhận thức, quán triệt chủ nghĩa Mác-Lênin, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và quy định pháp luật của Nhà nước, có trình độ khoa học, kỹ thuật và chuyên môn xứng với nhiệm vụ được giao phó.

Nhà nước đã thực hiện nhiệm vụ quản lý trên cơ sở nguyên tắc “Đảng lãnh đạo và cầm quyền theo pháp luật” và Đảng làm nòng cốt của hệ thống chính trị theo quy định của Hiến pháp. Nhà nước đã triển khai chủ trương, đường lối, chính sách và các quan điểm mang tính chiến lược của Đảng thành kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, là Hiến pháp, pháp luật và các văn bản dưới pháp luật cụ thể trong lĩnh vực chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa - xã hội và đối ngoại như sau:

Nhà nước đã triển khai các nghị quyết của đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng và Hội nghị Trung ương trở thành kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 5 năm và hằng năm, gần đây là triển khai Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng trở thành Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội lần thứ VIII giai đoạn 2016 - 2020 và nghị quyết của các Hội nghị Trung ương trong năm 2018 trở thành Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2019.

Nhà nước đã tuyên bố sử dụng (ban hành) Hiến pháp lần đầu tiên năm 1991 và sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2015 để phù hợp với chính sách mới của Đảng đã đề ra trong Đại hội lần thứ IX, xây dựng và chỉnh sửa, bổ sung pháp luật về Quốc hội (sửa đổi năm 2015), Luật về Hội đồng nhân dân cấp tỉnh (thông qua năm 2015), Luật về bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi năm 2015), Luật về giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân cấp tỉnh (sửa đổi năm 2016), Luật về Chính phủ (sửa đổi năm 2016), Luật về cơ quan chính quyền địa phương (sửa đổi năm 2015), Luật về Tòa án nhân dân (sửa đổi năm 2015), Luật về Viện kiểm sát nhân dân (sửa đổi năm 2017) và Luật về Thanh tra (sửa đổi năm 2016), Luật về kiểm tra nhà nước (sửa đổi năm 2017), Luật về phòng, chống tham nhũng (sửa đổi năm 2012), Luật về cán bộ - công chức (thông qua năm 2015), Luật về tướng lĩnh quân đội (sửa đổi năm 2018), Luật về lực lượng bảo vệ an ninh nhân dân (sửa đổi năm 2017), luật về người phán quyết (thông qua năm 2017), Luật về luật sư (sửa đổi năm 2016), Luật công ước và hiệp ước quốc tế (thông qua năm 2017).

Ngoài ra, Nhà nước còn đang tiến hành phổ biến chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và quy định pháp luật của Nhà nước nhằm làm cho cho cán bộ - công chức nâng cao nhận thức, quán triệt liên tục và có trách nhiệm trong việc tìm kiếm và giáo dục tuyên truyền cán bộ có thành tích xuất sắc của mình để trình tổ chức Đảng của mình xem xét kết nạp đảng viên.

3. Quan hệ giữa Đảng và nhân dân

Đảng Nhân dân Cách mạng Lào lãnh đạo nhân dân bằng hình thức đưa ra chủ trương, đường lối, chính sách và quy định các quan điểm mang tính chiến lược như: tăng cường sự đoàn kết của nhân dân các dân tộc, các tầng lớp, giới, tuổi và tôn giáo, đổi mới phương thức lãnh đạo và tăng cường năng lực lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận Lào Xây dựng đất nước và các tổ chức quần chúng, đồng thời nâng cao vị trí, vai trò và nhiệm vụ của các tổ chức đó phù hợp với nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn mới để tập hợp tình đoàn kết và phát huy sức mạnh của toàn thể nhân dân. Bên cạnh đó, Đảng còn vận động quần chúng tham gia tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát và góp ý kiến vào chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, giám sát củng cố bộ máy và bố trí cán bộ vào các chức vụ quan trọng trong toàn hệ thống chính trị.

Với tư cách là nòng cốt trong hệ thống chính trị dân chủ nhân dân, Đảng đã quy định nhiệm vụ, vai trò rõ ràng của từng tổ chức nhân dân để làm cơ sở phối hợp lẫn nhau linh hoạt hơn như:

Mặt trận Lào Xây dựng đất nước có vai trò là ngọn cờ tập hợp sự đoàn kết của nhân dân Lào các dân tộc, tạo sự vững mạnh và củng cố sức mạnh toàn dân; giáo dục, tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia vào công cuộc bảo vệ, giữ gìn và xây dựng phát triển đất nước; phát huy quyền tự chủ bảo tồn văn hóa, phong tục tập quán tốt đẹp, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các tầng lớp nhân dân; tiếp xúc sát sao, thu thập ý kiến, phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân; làm trung tâm phối hợp với các tổ chức thành viên của mình trong đó có Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, tổ chức quần chúng, Hội Cựu chiến binh Lào và các tổ chức xã hội khác.

Công đoàn Lào có vai trò giáo dục, tuyên truyền, vận động, tập hợp sự đoàn kết của thành viên công đoàn, công nhân và lao động có ý thức về chính trị, hiểu biết về quyền, nghĩa vụ và lợi ích của mình, có trình độ, năng lực về khoa học, công nghệ, tinh thần văn minh và kỷ luật lao động; là đại diện bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của thành viên, công nhân và người lao động khác; giám sát quản lý nhà nước, quản lý kinh tế, văn hóa - xã hội của cơ quan các cấp và các đơn vị lao động; tham gia giám sát hoạt động của Quốc hội, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân.

Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào có vai trò giáo dục, tuyên truyền chính trị - tư tưởng và tạo ý thức cho thanh - thiếu niên và nhi đồng trở thành người kế thừa tốt của đất nước; vận động, tập hợp sự đoàn kết thanh niên các dân tộc; chỉ đạo, lãnh đạo tổ chức và hoạt động của thanh - thiếu niên và nhi đồng; bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của thanh niên, thiếu niên và nhi đồng; phát huy truyền thống tốt đẹp của đất nước.

Hội Liên hiệp Phụ nữ Lào có vai trò là đại diện bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của thành viên trong Hội, phụ nữ và trẻ em; phát huy quyền làm chủ của phụ nữ và thúc đẩy bình đẳng giới; tập hợp tình đoàn kết, vận động phụ nữ tham gia trong công cuộc bảo vệ, giữ gìn và xây dựng phát triển đất nước; giáo dục tuyên truyền, quán triệt phụ nữ các dân tộc về chủ trương, chính sách của Đảng, Hiến pháp, pháp luật, nghị quyết, chỉ thị, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và công ước quốc tế liên quan đến việc phát triển và bảo vệ quyền, lợi ích của phụ nữ và trẻ em mà CHDCND Lào là thành viên; giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa, phong tục tập quán tốt đẹp của đất nước và tích cực phát huy đức tính truyền thống của phụ nữ các dân tộc.

Đảng đã quy định tổ chức của nhân dân thành hệ thống đồng bộ có mạng lưới từ Trung ương đến cơ sở như: lãnh đạo Mặt trận Lào Xây dựng đất nước, tổ chức chính trị - xã hội (Công đoàn Lào, Hội Liên hiệp Phụ nữ Lào, Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào, Hội Cựu Chiến binh) và các tổ chức xã hội khác xây dựng bộ máy và sử dụng cơ chế hoạt động phù hợp với nhiệm vụ chính trị của từng giai đoạn trong việc xây dựng chế độ Dân chủ Nhân dân định hướng xã hội chủ nghĩa. Đảng giao cho một đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị giữ chức Chủ tịch Mặt trận Lào Xây dựng đất nước, một đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng làm Phó Chủ tịch Mặt trận Lào Xây dựng đất nước, một đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng giữ chức Chủ tịch Công đoàn Lào, một đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng giữ chức Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Lào và một đồng chí Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng giữ chức Bí thư Trung ương Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào.

Hội Cựu Chiến binh Lào có vai trò tham mưu cho Trung ương Đảng và Chính phủ về việc vận động, tập hợp, tổ chức và giáo dục tuyên truyền đội ngũ cựu chiến binh và nhân dân các dân tộc giữ bản chất truyền thống cách mạng tốt đẹp, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của thành viên, góp phần vào việc quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội, bảo vệ, giữ gìn và phát triển đất nước.

Các hội, với tư cách là tổ chức xã hội, có vai trò tập hợp sự đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau giữa thành viên và giúp đỡ xã hội; bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của Hội, thành viên hoặc khu dân cư; góp phần xây dựng phát triển đất nước và xóa đói giảm nghèo.

Đảng lãnh đạo tổ chức nhân dân bằng cách kiểm tra, giám sát công tác của Mặt trận Lào Xây dựng đất nước, tổ chức chính trị - xã hội và tổ chức xã hội thông qua Ban kiểm tra của Đảng các cấp, đồng thời bồi dưỡng, đào tạo, quản lý và giáo dục tuyên truyền đội ngũ cán bộ, thành viên của các tổ chức có phẩm chất chính trị và đạo đức cách mạng, nhận thức, thấm nhuần chủ nghĩa Mác-Lênin, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và quy định pháp luật của Nhà nước, có trình độ về khoa học, kỹ thuật và chuyên môn vững với công việc được giao phó.

Tổ chức của nhân dân cũng thực hiện theo nhiệm vụ và vai trò của mình trên cơ sở nguyên tắc Đảng lãnh đạo và cầm quyền theo pháp luật, nhân dân làm chủ, công bằng trước pháp luật, thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân theo quy định của Hiến pháp. Ngoài ra, tổ chức của nhân dân còn có trách nhiệm phát hiện và giáo dục tuyên truyền cán bộ có thành tích xuất sắc của mình giới thiệu cho tổ chức Đảng của mình xem xét kết nạp đảng viên.

4. Quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân

 Khi nghiên cứu vấn đề xây dựng nhà nước, sau khi nhân dân, người lao động dưới sự lãnh đạo của đảng mác xít giành được toàn bộ quyền lực nhà nước, Lênin - nhà lý luận cách mạng xã hội chủ nghĩa đã nói rằng: “xây dựng nhà nước của nhân dân có nghĩa là phải thu hút quần chúng trong việc quản trị nhà nước, phải cho nhân dân tham gia quản lý nhà nước hoặc có quyền góp ý kiến trong quản lý đất nước thông qua tổ chức có hệ thống và phải xây dựng nhà nước dân chủ mà dân chủ là một hình thức trong quản trị nhà nước, là phương thức gốc của nhà nước và phải sử dụng các biện pháp đối với cá nhân một cách có tổ chức và hệ thống, điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng nhà nước để trở thành nhà nước của nhân dân. Mặt khác, xây dựng nhà nước của nhân dân có nghĩa là sự nhận thức công bằng giữa sự công bằng với công dân, có nghĩa là quyền bình đẳng của tất cả mọi người trong việc quy định hình thức của nhà nước và quy định hình thức quản lý nhà nước”.

Ở CHDCND Lào, sau khi Đảng Nhân dân Cách mạng Lào lãnh đạo nhân dân giành được quyền lực nhà nước từ đế quốc xâm lược và bọn phản động đã có chính sách xây dựng Nhà nước Dân chủ Nhân dân định hướng xã hội chủ nghĩa. Nhà nước thực hiện nhiệm vụ quản lý nhân dân thông qua các tổ chức nhà nước trên tinh thần “Nhà nước là của nhân dân, do nhân dân và vì lợi ích nhân dân”. Quyền làm chủ của nhân dân được thực hiện và bảo đảm bằng các hoạt động của hệ thống chính trị bao gồm Đảng Nhân dân Cách mạng Lào làm nòng cốt, Nhà nước Dân chủ Nhân dân Lào quản lý toàn xã hội và tổ chức chính trị - xã hội cũng như các tổ chức xã hội là nơi tập hợp sự đoàn kết để thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và quy định pháp luật của Nhà nước.

Đảm bảo nguyên tắc về pháp lý “nhân dân làm được tất cả mọi thứ mà pháp luật không cấm và Nhà nước làm được những gì mà pháp luật cho phép”, Nhà nước đã ban hành Hiến pháp và pháp luật trong các lĩnh vực của xã hội. Đến nay có gần 150 bộ luật, chưa tính các văn bản dưới luật có hiệu lực hơn một nghìn bản. Hiến pháp là pháp luật tối cao của đất nước đã quy định nhiệm vụ và quyền hạn của Nhà nước, quyền và nghĩa vụ tổng quan của nhân dân, còn vào chi tiết cụ thể cũng có các bộ luật riêng để quản lý các tổ chức của nhân dân và bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân mỗi người được coi là “công dân” công bằng với nhau.

Nhà nước đã quy định trong Hiến pháp sửa đổi năm 2015 cho nhân dân làm chủ quyền lực nhà nước Dân chủ Nhân dân trong đó bao gồm các tầng lớp trong xã hội nhất là công nhân, nông dân và trí thức là chủ yếu, quyền làm chủ đất nước của nhân dân được thực hiện và bảo đảm bằng các hoạt động của hệ thống chính trị bao gồm Đảng Nhân dân Cách mạng Lào là nòng cốt, nhân dân là người thành lập cơ quan đại diện quyền và lợi ích của mình đó là Quốc hội và Hội đồng nhân dân cấp địa phương, Nhà nước bảo vệ quyền tự do và quyền dân chủ của nhân dân không ai có thể xâm phạm được, tất cả các cơ quan và cán bộ nhà nước phải phổ biến chính sách, pháp luật và các quy định cho nhân dân biết một cách rộng rãi và cùng nhau thực hiện nghiêm để đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, cấm mọi hành vi quan liêu, đe dọa gây thiệt hại đến danh dự, cơ thể, tính mạng, tinh thần và tài sản của nhân dân. Còn quyền và nghĩa vụ cơ bản của mỗi người dân được Hiến pháp quy định trong điều IV về quyền và nghĩa vụ cở bản của công dân.

Đối với mỗi tổ chức của nhân dân trong hệ thống chính trị, Nhà nước đã có các bộ luật quản lý đồng bộ như: Luật về Mặt trận Lào Xây dựng đất nước năm 2018, Luật về Công đoàn Lào năm 2017, Luật về Liên hiệp Hội Phụ nữ Lào năm 2013, Luật về Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào năm 2017, Luật về Hội Cựu chiến binh năm 2018, Quyết định của Thủ tướng chính phủ về Hội năm 2009 và Quyết định của Thủ tướng chính phủ về quỹ năm 2011. Ngoài ra, còn ra các văn bản dưới luật do Thủ tướng chính phủ và các Bộ trưởng hữu quan để hướng dẫn tổ chức thực hiện.

Căn cứ theo nội dung của các bộ luật đó, đối với Mặt trận Lào Xây dựng đất nước, Nhà nước phải thúc đẩy, khuyến khích và mở rộng đóng góp trí tuệ, tập trung nguồn lực, tài sản cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước vào hoạt động công tác của mặt trận, bảo vệ tổ chức và hoạt động của Mặt trận Lào Xây dựng đất nước kể cả các tổ chức thành viên thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, Hiến pháp và pháp luật của Mặt trận Lào Xây dựng đất nước nhằm thực hiện công cuộc bảo vệ, giữ gìn và xây dựng phát triển đất nước, tạo điều kiện thuận lợi với hình thức cung cấp cán bộ, phương tiện, trang thiết bị, ngân sách cho Mặt trận Lào Xây dựng đất nước để đảm bảo thực hiện tốt vai trò, quyền và nhiệm vụ của mình.

Đối với Công đoàn Lào, nhà nước phải bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của công nhân và người lao động khác do công đoàn làm đại diện, phải thúc đẩy tổ chức Đảng, Nhà nước, Mặt trận Lào Xây dựng đất nước, tổ chức quần chúng các cấp, đơn vị lao động của Nhà nước, tư nhân và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài phải có tổ chức và hoạt động của Công đoàn, cung cấp ngân sách, nhân lực và tạo điều kiện thuận lợi phù hợp cho tổ chức Công đoàn.

Đối với Hội Liên hiệp Phụ nữ Lào, Nhà nước phải khuyến khích và dành ưu tiên, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng để tạo sự vững mạnh, sự tiến bộ của phụ nữ và thúc đẩy bình đẳng giới trong mọi mặt, cần phải thúc đẩy phụ nữ có cơ hội tham gia trong quản lý nhà nước, kinh tế - xã hội và bổ nhiệm những người có đủ năng lực, phẩm chất vào các chức vụ lãnh đạo, quyết định vấn đề ở các cấp, các lĩnh vực nhiều hơn, phải thúc đẩy Hội Liên hiệp Phụ nữ hoạt động theo vai trò, quyền, nhiệm vụ của mình trong thực hiện các phong trào theo chủ trương, đường lối, chính sách, quy định pháp luật, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội quốc gia, kế hoạch ngân sách và kế hoạch phát triển phụ nữ.

Đối với Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào, Nhà nước cần phải đưa ra chính sách và cơ chế quản lý, phát triển, tổ chức chương trình hoạt động để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào, đội thiếu niên và nhi đồng, phải thúc đẩy, khuyến khích Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào bằng cách tạo điều kiện thuận lợi để thực hiện quyền, nhiệm vụ, vai trò của mình nhằm thu hút và phát huy sức mạnh thanh niên thực hiện đường lối, chính sách, Hiến pháp, pháp luật và thực hiện công cuộc bảo vệ, giữ gìn và xây dựng phát triển đất nước, phải thúc đẩy, khuyến khích đoàn viên Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào được giáo dục, khoa học - kỹ thuật, công nghệ, có công ăn việc làm, được nhận thông tin truyền thông, được tiếp cận dịch vụ y tế, tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội.

Đối với Hội Cựu chiến binh Lào, Nhà nước cần phải đưa ra chính sách, cơ chế quản lý, phát triển, tạo điều kiện thuận lợi trong hoạt động công tác, bảo vệ quyền và lợi ích của tổ chức và thành viên của Hội Cựu chiến binh Lào, cần khuyến khích thành viên của Hội Cựu chiến binh Lào được tiếp cận thông tin, truyền thông, dịch vụ y tế và các dịch vụ khác của Nhà nước, thúc đẩy, khuyến khích cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước ủng hộ, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng nhất là trung tâm hồi sức và các hoạt động nhân đạo của thành viên của Hội Cựu chiến binh Lào.

Để đảm bảo sự công bằng và trật tự của đời sống nhân dân, Nhà nước đã ra nhiều văn bản để quản lý hoạt động về chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội như: luật về quốc tịch, luật nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc, luật Mặt trận Lào Xây dựng đất nước, luật đối với các tổ chức quần chúng, luật thành viên của Hội Cựu chiến binh, quyết định về Hội, quyết định về Quỹ, luật dân sự, luật giải quyết tố cáo của nhân dân, luật gia đình, luật đất đai, luật kế thừa, luật kinh doanh, luật công nghiệp chế biến, luật chữa bệnh, luật hạn chế thuốc lá, rượu....

KẾT LUẬN

Nghiên cứu quy định “cơ chế Đảng lãnh đạo và cầm quyền theo pháp luật, Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, nhân dân làm chủ, bình đẳng trước pháp luật” phù hợp với từng giai đoạn xây dựng chế độ dân chủ nhân dân định hướng xã hội chủ nghĩa yêu cầu phải có sự thấu hiểu sâu sắc về tình hình trong và ngoài nước. Sự lãnh đạo của Đảng trong toàn hệ thống chính trị phải tính đến mức độ phát triển của các tổ chức nhà nước và các tổ chức nhân dân chịu sự tác động mạnh mẽ từ sự tiến bộ về chính trị và kinh tế - xã hội của đất nước.

Thực tiễn ở CHDCND Lào về “cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” tổng quát được như sau:

Đảng lãnh đạo và giành quyền theo pháp luật với sự lãnh đạo nhân dân đấu tranh giải phóng dân tộc thoát khỏi chế độ của đế quốc và phản động để xây dựng nhà nước “của nhân dân, do nhân dân và vì lợi ích nhân dân” đồng thời kiên định nguyên tắc: “xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh toàn diện, làm công cụ quản lý nhà nước, quản lý xã hội an ninh, công bằng; Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng cách tiến hành đào tạo, bồi dưỡng và tuyển chọn, bố trí cán bộ vào các chức vụ quan trọng của bộ máy nhà nước; Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng cách tiến hành kiểm tra, giám sát trong việc tiến hành công tác toàn diện của Nhà nước; đồng thời, Đảng còn tiến hành kiểm tra bản thân để khảo sát, kiểm tra, đánh giá tổ chức lãnh đạo của Đảng trong các lĩnh vực”.

Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật thông qua việc đưa ra kế hoạch chiến lược phát triển đất nước bao gồm: kế hoạch phát triển kinh tế quốc gia và các biện pháp kiểm tra giám sát việc sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên của đất nước, có hiệu quả và bảo vệ môi trường; quy định kế hoạch chiến lược phát triển đất nước là nhiệm vụ cơ bản của Nhà nước trong quản lý - điều hành đất nước. Nếu nhà nước không làm nhiệm vụ quản lý - điều hành sẽ làm cho phương hướng các công việc không được thực hiện và không đạt được kết quả như mong đợi. Nhà nước xây dựng kế hoạch chiến lược, tổ chức, chỉ đạo, quản lý, triển khai và giám sát tổ chức thực hiện trên cơ sở trách nghiệm của mình bảo đảm thành công có hiệu quả; Nhà nước quản lý căn cứ vào Hiến pháp, pháp luật và các văn bản dưới luật để đảm bảo hệ thống pháp luật tôn nghiêm, xã hội an ninh, trật tự và công bằng, sử dụng nguồn tài nguyên của đất nước và nắm bắt mọi cơ hội thuận lợi để ứng phó với các thách thức, đạt được đầy đủ mục tiêu đề ra trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; Nhà nước quản lý trên cơ sở tổ chức thực hiện Hiến pháp và pháp luật đi đôi với việc giáo dục tuyên truyền nhận thức về lý luận; tiến hành kiểm tra, giám sát và sử dụng các biện pháp về pháp luật là nhiệm vụ của bộ máy nhà nước, của hệ thống chính quyền các cấp từ Trung ương đến địa phương, cơ sở; quản lý xã hội bằng pháp luật, Nhà nước còn phải làm nhiệm vụ quyết định và tuyên bố sử dụng các chế độ chính sách để quy định phương hướng trong hoạt động của đơn vị kinh tế, đồng thời tuyên bố sử dụng các chính sách xã hội như: chính sách giáo dục, y tế, chính sách công bằng, phân chia lợi nhuận, chính sách an ninh xã hội, chế độ bảo hiểm xã hội, chính sách khoa học - kỹ thuật.

Nhân dân làm chủ, công bằng trước pháp luật bằng cách tập hợp thành một sức mạnh đoàn kết tham gia đấu tranh cách mạng anh dũng dưới sự lãnh đạo của Đảng, sát cánh với Đảng để giải phóng dân tộc thoát khỏi áp bức của đế quốc và bọn phản động, giành quyền lực nhà nước về tay mình, xóa bỏ chế độ phong kiến, đưa đất nước đến với chế độ dân chủ nhân dân, xây dựng các tiền đề từng bước tiến lên xã hội chủ nghĩa vũng chắc. Quyền làm chủ của nhân dân còn là sự chủ động trong việc tổ chức thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình trên cơ sở tôn trọng Hiến pháp và pháp luật và là sự tham gia trong việc quản lý nhà nước, quản lý pháp luật, phát huy quyền dân chủ và chủ động xây dựng sự vững mạnh bằng chính mình.

Mặc dù căn cứ theo thực tiễn phong phú của Đảng, Nhà nước và nhân dân Lào trong thời gian qua, lý luận xây dựng xã hội chủ nghĩa thời đại mới, sau thời đại xã hội chủ nghĩa khoa học của Mác và Lênin nổi bật trong thế kỷ XX, đặc biệt lý luận về thời kỳ quá độ tiến lên xã hội chủ nghĩa trên con đường dân chủ nhân dân, cần phải sử dụng sự tiến bộ của khoa học xã hội, khoa học tự nhiên và công nghệ trong thế kỷ XXI để tìm “cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” hiện đại phù hợp với trình độ nhận thức của nhân dân tiếp cận thông tin và liên hệ trực tiếp với nhau nhanh chóng và có nhiều nội dung theo xu thế toàn cầu hóa mà không có sức mạnh nào chống lại hoặc từ chối được./.

TS. Nam Vị-nhạ-kệt,

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch

Hội đồng Khoa học Xã hội Quốc gia Lào