Năm 2022 đã chứng kiến những hiện tượng biến đổi khí hậu dị thường trên khắp thế giới. (Ảnh: Reuters)
Hội nghị các bên tham gia Công ước Khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 27 (COP27) - diễn ra tại Sharm El-Sheikh, Ai Cập từ ngày 6 đến 18/11/2022 - được kỳ vọng là đánh dấu cho một tiến trình lâu dài nhằm đảm bảo đạt được các mục tiêu của thỏa thuận khí hậu Paris thông qua việc chuyển từ đàm phán sang hành động.
Áp lực từ những con số
Dữ liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) cho thấy: Các hình thái thời tiết cực đoan gây tác động trên quy mô lớn như lũ lụt, bão tố trực tiếp ảnh hưởng tới hơn 500.000 người trong năm 2021. Ước tính số người tử vong trên toàn cầu do nắng nóng sẽ lên tới 15.000 người vào năm 2022.
Châu Âu là khu vực ấm lên tới tốc độ nhanh nhất trên thế giới, với nhiệt độ cực đoan đã cướp đi mạng sống của hơn 148.000 người trong 50 năm qua. Các vụ cháy rừng thảm khốc ở châu Âu mùa Hè năm 2021 đã thải ra lượng khí thải carbon cao nhất kể từ năm 2007, làm ô nhiễm không khí và cướp đi mạng sống của nhiều người. Nhiệt độ nóng cực đoan đã gây ra tình trạng sốc nhiệt - nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở châu Âu.
Trong khi đó, châu Phi là khu vực đặc biệt dễ bị tổn thương trước các tác động của biến đổi khí hậu. Lượng phát thải ở châu Phi chỉ chiếm khoảng 4% tổng lượng phát thải toàn cầu, nhưng đây lại là khu vực chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Hạn hán trong 50 năm qua ở miền Nam và vùng Sừng châu Phi ngày càng trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu đã cướp đi sinh mạng của hơn 500.000 người, với thiệt hại ước lên tới 70 tỷ USD. Hơn 1.000 trận lũ lụt trong khoảng thời gian này khiến hơn 20.000 người thiệt mạng. Khoảng 172,3 triệu người châu Phi bị ảnh hưởng do hạn hán và 43 triệu người bị ảnh hưởng lũ lụt trong giai đoạn 2010-2022. Thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra tại châu Phi sẽ tiếp tục gia tăng khi Trái Đất nóng lên, đe dọa nguồn cung lương thực, kinh tế và y tế của khu vực. Các quốc đảo và quốc gia ven biển của châu Phi, với 116 triệu người sinh sống, sẽ phải chịu ảnh hưởng nặng nề của tình trạng nước biển dâng.
Theo một nghiên cứu quốc tế đăng tải trên tạp chí y khoa The Lancet, số ca tử vong liên quan tới nắng nóng đã tăng 68% trong giai đoạn từ năm 2017-2021 so với giai đoạn từ năm 2000-2004. Nhiệt độ toàn cầu tăng cao hơn cũng trở thành mối đe dọa nghiêm trọng hơn đến sản lượng mùa màng. Số người rơi vào cảnh thiếu lương thực trong năm 2020 ước tính đã tăng lên 98 triệu người ở 103 quốc gia so với mức trung bình trong giai đoạn từ năm 1981 đến 2010.
Hỗ trợ tài chính
Việc đẩy mạnh hỗ trợ tài chính cho các nghèo hơn ứng phó với những thảm họa ngày càng nghiêm trọng do biến đổi khí hậu đã nổi lên là một vấn đề quan trọng tại COP27.
Báo cáo mang tên Tài trợ cho Hành động Khí hậu công bố tại COP27 nêu rõ: Các nước đang phát triển và mới nổi, ngoại trừ Trung Quốc, sẽ cần khoản đầu tư khoảng 2.000 tỷ USD/năm trong giai đoạn từ nay đến năm 2030 để giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính và đối phó với các tác động của biến đổi khí hậu. Các nước phát triển, các nhà đầu tư và các ngân hàng phát triển đa phương nên đóng góp khoảng 1.000 tỷ USD. Trong khi đó, các nguồn quỹ công và tư nhân tại các nước đang phát triển nên đóng góp số tiền còn lại - khoảng 1.400 tỷ USD.
Thực tế cho thấy các quốc gia giàu có hiện vẫn chưa thực hiện cam kết hỗ trợ cho các quốc gia đang phát triển lên 100 tỷ USD/năm, mặc dù Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc (IPCC) ước tính rằng chi phí để thích ứng với biến đổi khí hậu có thể lên tới 1.000 tỷ USD/năm vào năm 2050 nếu tình trạng Trái Đất ấm lên tiếp diễn.
Biến đổi khí hậu đang tác động xấu đến những quốc gia dễ bị tổn thương và tiềm ẩn nguy cơ đe dọa những nỗ lực thích ứng với tình trạng này, trong khi nguồn quỹ để hỗ trợ các nước đang thiếu trầm trọng. Theo Chương trình Môi trường LHQ (UNEP), khoản tài trợ hiện nay dành cho các nước đang phát triển thích ứng với biến đổi khí hậu hiện thấp hơn từ 5-10 lần so với mức cần thiết. Năm 2020, số tiền mà các nước giàu hỗ trợ các nước nghèo đối phó với biến đổi khí hậu là 83 tỷ USD, thấp hơn mức cam kết 100 tỷ USD/năm. Trong số này, chỉ có 29 tỷ USD chi cho các chương trình hỗ trợ các nước thích ứng với biến đổi khí hậu, thấp hơn nhiều so với khoản tiền 340 tỷ USD/năm ước tính cần đạt được vào năm 2030. UNEP đã điều chỉnh tăng khoản tài trợ cần thiết cho công tác thích ứng với biến đổi khí hậu so với cách đây một năm, từ 160 tỷ USD lên 340 tỷ USD vào năm 2030 và từ 315 tỷ USD lên 565 tỷ USD vào năm 2050.
Tại Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước của LHQ về biến đổi khí hậu (COP26) tại Glasgow (Anh) năm ngoái, các nước phát triển đã nhất trí tăng tài trợ lên 40 tỷ USD/năm vào năm 2025 để giúp các nước đang phát triển thích ứng với biến đổi khí hậu. Liên hợp quốc cho rằng tại COP27, các nước phải đưa ra một lộ trình đáng tin cậy với các cột mốc rõ ràng để thực hiện điều này và tốt nhất là dưới hình thức tài trợ, chứ không phải cho vay.
Chuyển từ lời nói sang hành động
Hội nghị COP27 diễn ra trong bối cảnh các nước trên thế giới đều đang hứng chịu ngày càng nhiều thảm họa thiên nhiên, với hàng nghìn người thiệt mạng và thiệt hại vật chất hàng tỷ USD chỉ trong năm 2022. Trong phiên khai mạc ngày 6/11, các quan chức COP27 đã kêu gọi các chính phủ duy trì những nỗ lực ứng phó biến đổi khí hậu ngay cả khi lạm phát đang tăng mạnh và cuộc khủng hoảng năng lượng tiếp diễn và những hệ lụy của đại dịch COVID-19 chưa kết thúc.
Ba lĩnh vực lớn được đề cập tại COP27 gồm: giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính khiến Trái Đất nóng lên, thích ứng với các tác động của biến đổi khí hậu trong tương lai và bồi thường cho những nước nghèo và dễ bị ảnh hưởng bởi những thiệt hại do biến đổi khí hậu.
Theo nhận định của các bên tham dự COP27, từ COP26 năm 2021 tại Glasgow đến nay, những lỗ lực chống biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường hầu như không đạt được tiến bộ đáng kể nào. Do đó, COP27 không nên dừng lại ở những khẩu hiệu mà cần triển khai thực chất bao gồm việc cam kết của những quốc gia phát triển hỗ trợ các nước đang phát triển. Do đó, giải pháp chống biến đổi khí hậu đầu tiên là biến COP27 thành nơi hiện thực hóa những cam kết đã đưa ra tại COP26. Các bên cần chung tay phối hợp để thúc đẩy nỗ lực chống biến đổi khí hậu toàn cầu, ngăn chặn sự nóng lên của Trái Đất. Tất cả các quốc gia phải đóng góp theo năng lực của mình, với tinh thần chia sẻ gánh nặng. Các quốc gia có năng lực hơn phải giúp đỡ và trao quyền cho các quốc gia khác.
WHO kêu gọi các nước trên thế giới cần ứng phó với biến đổi khí hậu nhanh hơn và rõ ràng hơn bởi những ứng phó hiện nay quá chậm và không nhất quán một cách nguy hiểm và những nước tham dự COP27 hành động nhanh chóng hơn và cụ thể hơn trong ứng phó với biến đổi khí hậu. Theo cảnh báo của WHO, điều cần làm hiện nay là ngăn không để cuộc khủng hoảng khí hậu tiến triển thành thảm họa khí hậu không thể đảo ngược tại khu vực châu Âu nói riêng và trên cả Trái Đất nói chung./.
Theo TTXVN