Cách đây 42 năm, ngày 20-9-1977, Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Liên hợp quốc, một tổ chức quốc tế lớn nhất, có vai trò định hình trật tự thế giới. Trong chặng đường 42 năm qua, Việt Nam đã có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển của Liên hợp quốc.
1. Hình mẫu hợp tác vì hòa bình, phát triển
Liên hợp quốc (LHQ) là tổ chức quốc tế đa phương đầu tiên, lớn nhất và có ảnh hưởng nhất tới đời sống quốc tế. Chính thức được thành lập vào ngày 24-10-1945, đến nay sau 74 năm phát triển, LHQ luôn giữ vai trò hàng đầu trong các nỗ lực ngăn ngừa và giải quyết các cuộc xung đột, góp phần to lớn vào việc đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, duy trì hòa bình và xây dựng một thế giới phát triển, ấm no và hạnh phúc.
Từ 51 quốc gia thành viên khi được thành lập, đến nay, LHQ đã có 193 quốc gia thành viên, trong đó Việt Nam luôn là một thành viên tham gia tích cực và trách nhiệm trong các hoạt động của LHQ.
Ngay từ khi đất nước ta mới giành được độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư gửi Đại hội đồng LHQ, các đại diện của Mỹ, Trung Quốc, Anh... yêu cầu “công nhận nền độc lập ấy và nhận chúng tôi vào Hội đồng LHQ”. Kể từ đó, Việt Nam đã vượt qua nhiều thử thách khắc nghiệt, phấn đấu vì những mục tiêu thiêng liêng của đất nước, đồng thời cũng là những lý tưởng của LHQ là hoà bình, quyền tự quyết, bình đẳng cho mọi dân tộc. Đến ngày 20-9-1977, Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên của LHQ. Đây là một mốc son lịch sử đánh dấu sự ghi nhận của tổ chức toàn cầu lớn nhất hành tinh và cộng đồng quốc tế đối với một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, tự do và dân chủ.
Trong suốt chặng đường hơn 4 thập niên qua, Việt Nam và LHQ đã luôn nỗ lực vun đắp, xây dựng mối quan hệ hợp tác ngày càng tốt đẹp với những kết quả tích cực và nhiều tiềm năng phát triển.
Việt Nam đã nhận được sự hỗ trợ lớn từ các tổ chức của LHQ và cũng đồng thời thể hiện sâu sắc vai trò của một nước thành viên tích cực, chủ động và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.
Trong giai đoạn sau giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Việt Nam vừa phải giải quyết những hậu quả nặng nề của chiến tranh, vừa phải tổ chức lại nền kinh tế nghèo nàn, lạc hậu, từng bước khôi phục sản xuất. Gia nhập LHQ là một sự kiện trọng đại, giúp Việt Nam thiết lập vị thế trên trường quốc tế, góp phần bảo vệ sự nghiệp hòa bình, phát triển và tiến bộ xã hội chung toàn cầu, cũng như tranh thủ sự ủng hộ lớn về tinh thần và vật chất của các tổ chức quốc tế thuộc LHQ cho công cuộc tái thiết đất nước vừa bị chiến tranh tàn phá cũng như trong thời kỳ bị bao vây, cấm vận.
Trong công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, LHQ tích cực hỗ trợ Việt Nam thực hiện thành công các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội, trở thành một trong những quốc gia hoàn thành các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ (MDGs) của LHQ.
Sau khi Việt Nam từ một nước thu nhập thấp trở thành nước thu nhập trung bình, hợp tác giữa Việt Nam và LHQ chuyển trọng tâm từ hỗ trợ kỹ thuật sang tư vấn chính sách thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, tập trung vào các lĩnh vực như xóa đói giảm nghèo bền vững, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng, đào tạo nguồn nhân lực, xây dựng thể chế, bình đẳng giới...
Những năm qua, Việt Nam không chỉ thực hiện tốt nhiệm vụ thu hút viện trợ của các tổ chức phát triển LHQ mà còn chủ động xây dựng các hình thức hợp tác và tham gia vào các tổ chức này. Mô hình hợp tác ba bên, ban đầu giữa Việt Nam, Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực và Senegal về trồng lúa đã được mở rộng và áp dụng rộng rãi, được coi là hình mẫu cho hợp tác Nam-Nam.
Một phần quan trọng của Sáng kiến Thống nhất Hành động-Một LHQ là Một Ngôi nhà chung, đã được cụ thể hóa bằng việc xây dựng Ngôi nhà Xanh chung LHQ tại Hà Nội. Đây là Ngôi nhà chung LHQ đầu tiên thân thiện với môi trường, được khánh thành nhân dịp Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-Moon thăm Việt Nam (tháng 5-2015). Việt Nam còn là một trong 8 nước thí điểm triển khai Sáng kiến Thống nhất hành động trên thế giới. Nhìn chung, sáng kiến này đã đóng góp vào việc nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng cường gắn kết hệ thống của các tổ chức LHQ tại Việt Nam.
Có thể nói, sự hợp tác giữa Việt Nam và LHQ là một ví dụ điển hình về hợp tác phát triển giữa các nước thành viên LHQ cũng như về vai trò của LHQ trong việc thúc đẩy hợp tác quốc tế nhằm giải quyết các vấn đề kinh tế, xã hội, văn hóa và nhân đạo. Sự hợp tác đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận và có tác dụng tích cực, đáp ứng được yêu cầu của Việt Nam về phát triển kinh tế-xã hội trong từng giai đoạn.
Những kết quả này đã, đang và sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho những nỗ lực chung của Việt Nam và LHQ trong việc khắc phục những mặt còn tồn tại, mở rộng và nâng cao hơn nữa hiệu quả hợp tác hai bên, hỗ trợ tích cực cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa Việt Nam và góp phần nâng cao vai trò của LHQ trong thời kỳ mới.
2. Việt Nam - một thành viên tích cực, trách nhiệm
Kể từ khi chính thức gia nhập LHQ, Việt Nam luôn là một thành viên tin cậy, có trách nhiệm. Việt Nam luôn chủ động và có nhiều đóng góp thiết thực vào các hoạt động của LHQ với sự tham gia ngày càng sâu rộng, hiệu quả hơn trên nhiều lĩnh vực. Việt Nam được các nước thành viên tín nhiệm bầu vào các cơ quan quan trọng của LHQ cho thấy vị thế, uy tín quốc tế ngày càng tăng của Việt Nam - một quốc gia đang phát triển năng động, chủ động hội nhập quốc tế, đóng góp tích cực và có trách nhiệm giải quyết các thách thức của cộng đồng quốc tế, vì hòa bình, ổn định, thịnh vượng và phát triển ở khu vực cũng như trên thế giới.
Trong hơn bốn thập kỷ qua kể từ khi là thành viên của LHQ, Việt Nam đã tham gia và có những đóng góp thực chất vào các hoạt động của tổ chức quốc tế lớn nhất thế giới này, trở thành thành viên tích cực, có trách nhiệm, đối tác quan trọng của LHQ và các nước thành viên.
Trong lĩnh vực hoà bình, an ninh, Việt Nam luôn nhất quán trong việc đề cao các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế và Hiến chương LHQ trong việc giải quyết các xung đột, tranh chấp quốc tế bằng các biện pháp hòa bình, trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực.
Trong lĩnh vực bảo vệ quyền con người, Việt Nam đã tham gia tích cực vào các nỗ lực thúc đẩy quyền con người trên thế giới, đã đề xuất và được thông qua Nghị quyết về tác động của biến đổi khí hậu với quyền trẻ em, đưa ra và tham gia nhiều sáng kiến như bảo vệ quyền lao động của người khuyết tật, bảo đảm môi trường làm việc an toàn cho người lao động trên biển, tăng cường giáo dục, phòng chống buôn bán phụ nữ và trẻ em gái.
Đặc biệt, tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ là điểm sáng thể hiện tinh thần đối tác có trách nhiệm của Việt Nam. Tháng 6-2014, Việt Nam lần đầu tiên cử lực lượng tham gia các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ. Việt Nam cũng đã cử 27 sĩ quan quân đội và 1 bệnh viện dã chiến cấp II số 1 tham gia các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ. Việt Nam cùng với ba nước Campuchia, Indonesia, Thái Lan được chọn làm địa điểm huấn luyện gìn giữ hòa bình quốc tế luân phiên. Năm 2019 và các năm tiếp theo, Việt Nam tiếp tục chuẩn bị để đưa phân đội công binh, Bệnh viện dã chiến cấp II số 2 và một số phân đội khác tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ…
Trong lĩnh vực phát triển, Việt Nam được đánh giá là hình mẫu điển hình về sự thành công trong hợp tác giữa Việt Nam và LHQ. Việt Nam từ một nước thu nhập thấp trở thành nước thu nhập trung bình; hợp tác giữa Việt Nam và LHQ chuyển trọng tâm từ hỗ trợ kỹ thuật sang tư vấn chính sách thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, tập trung vào các lĩnh vực như xóa đói giảm nghèo bền vững, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng, đào tạo nguồn nhân lực, xây dựng thể chế, bình đẳng giới... Ngày 5-7-2018, Việt Nam và LHQ đã ký Kế hoạch Chiến lược chung mới (OSP) cho giai đoạn 2017-2021 giữa Chính phủ Việt Nam và 18 cơ quan LHQ. Đây là dấu ấn quan trọng nêu bật cam kết mạnh mẽ của LHQ và Chính phủ Việt Nam trong Chương trình Hành động quốc gia thực hiện các mục tiêu phát biển bền vững.
Với những nỗ lực và đóng góp có hiệu quả đối với các hoạt động và quá trình phát triển của LHQ, Việt Nam đã được cộng đồng quốc tế tín nhiệm, đánh giá cao, thể hiện rõ nhất qua việc Việt Nam được bầu với số phiếu cao vào nhiều cơ quan của LHQ, đặc biệt là Hội đồng Bảo an LHQ (nhiệm kỳ 2008-2009), Hội đồng Kinh tế-xã hội (hai nhiệm kỳ 1998-2000 và 2016-2018), Hội đồng Nhân quyền (nhiệm kỳ 2014-2016), Hội đồng Chấp hành UNESCO (nhiệm kỳ 2015-2019), Ủy ban Luật pháp quốc tế (nhiệm kỳ 2017 - 2021), Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ nhiệm kỳ 2020-2021…
Thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục đóng góp tích cực vào việc duy trì hòa bình, ổn định, phát triển bền vững ở khu vực và trên thế giới, đồng thời phấn đấu đưa quan hệ hợp tác với LHQ đi vào chiều sâu, có hiệu quả thiết thực. Việt Nam sẽ cùng các nước thành viên đề cao các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế, thúc đẩy các mối quan hệ quốc tế công bằng, bình đẳng, hữu nghị và hợp tác, bảo đảm lợi ích chính đáng của tất cả các nước, nhất là các nước đang phát triển./.
[Nguồn: TTXVN]