Trước những khó khăn, tổn thất do đại dịch COVID-19 gây ra, nhiều chính sách an sinh xã hội đã được ban hành kịp thời như Nghị quyết số 42, Nghị quyết số 68, và mới đây nhất là Nghị quyết số 116. Các chính sách không chỉ hướng tới người lao động, mà còn bao phủ nhiều đối tượng yếu thế như phụ nữ, trẻ em… góp phần giúp họ vượt qua khó khăn trong bối cảnh dịch bệnh.
* Những tác động to lớn của đại dịch COVID-19
Đại dịch COVID-19 được Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) đánh giá là “cuộc khủng hoảng toàn cầu tồi tệ nhất kể từ sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai”. Đại dịch diễn ra nhanh trên phạm vi toàn cầu, lan rộng đến hơn 210 quốc gia và vùng lãnh thổ, ảnh hưởng trầm trọng đến mọi hoạt động của tất cả các quốc gia. Nền kinh tế toàn cầu rơi vào tình trạng suy thoái nghiêm trọng, tác động nặng nề tới thị trường lao động. Nhiều nhóm lao động rơi vào tình trạng thất nghiệp, trong đó các nhóm dễ bị tổn thương, như: lao động di cư, lao động khu vực phi chính thức...
Uớc tính có 1,25 tỷ lao động, chiếm 38% lực lượng lao động toàn cầu đang làm việc trong các lĩnh vực phải đối diện với sự sụt giảm trầm trọng về sản lượng, nguy cơ cao bị sa thải. Đặc biệt đối với các nước có thu nhập thấp và trung bình, các ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất lại có tỷ lệ cao người lao động làm các công việc phi chính thức và người lao động ít được tiếp cận với các dịch vụ y tế cũng như an sinh xã hội. Bên cạnh đó, các đối tượng yếu thế như: người nghèo, người cao tuổi, phụ nữ, trẻ em cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Tại Việt Nam, trong thời gian vừa qua, nhiều địa phương trên cả nước, nhất là các tỉnh phía Nam đã phải thực hiện các quy định giãn cách xã hội để phòng, chống dịch COVID-19, khiến hầu hết doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh phải tạm dừng hoạt động hoặc thu hẹp quy mô sản xuất kinh doanh, cắt giảm số lượng nhân công, dẫn đến người lao động buộc phải tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động, ngừng việc không hưởng lương, thậm chí mất việc làm. Theo Tổ công tác đặc biệt phòng, chống dịch COVID-19 của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội tại các tỉnh phía Nam, tính đến cuối tháng 8/2021, tại các tỉnh, thành phía Nam đã có gần 2,5 triệu lao động trong các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh phải ngừng việc, chiếm 70% số lao động phải ngừng việc của cả nước.
Không chỉ những người mất việc làm, mà ngay cả người lao động đang có việc cũng chịu tác động không nhỏ từ đại dịch COVID-19. Khảo sát của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) thuộc Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ đã chỉ ra rằng, có đến gần 19% người lao động bị giảm lương tới 50%.
Riêng đối với phụ nữ, cùng với việc mất thu nhập, gánh nặng chăm sóc con cái (nghỉ học ở nhà) và công việc gia đình đã đã gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và tinh thần của họ.
Trẻ em cũng là một trong các đối tượng bị ảnh hưởng nhiều nhất do đại dịch COVID-19. Theo thống kê của Cục Trẻ em (Bộ Lao động-Thương binh và xã hội), tính đến đầu tháng 9/2021 cả nước có tới gần 12.000 trẻ em là F0, hơn 27.000 trẻ em là F1. Riêng tại TP Hồ Chí Minh có tới 1.500 trẻ em mồ côi do COVID-19 (thống kê chưa đầy đủ), trong đó có hơn 1.000 em đang học tiểu học và trung học cơ sở. Đại dịch COVID-19 đã đẩy nhiều em nhỏ đang tuổi ăn học, rất cần vòng tay yêu thương, nuôi dạy của cha mẹ, người thân vào hoàn cảnh bơ vơ, không nơi nương tựa. Chưa tính đến việc dịch bệnh đã làm cho trẻ em phải tạm dừng việc học ở trường, ảnh hưởng đến việc tiếp cận tri thức.
* Nhiều chính sách an sinh xã hội được ban hành kịp thời
Trước những khó khăn, tổn thất do đại dịch COVID-19 gây ra, nhiều chính sách an sinh xã hội đã được ban hành kịp thời, góp phần làm giảm thiểu khó khăn, hỗ trợ người lao động và những người yếu thế vượt qua đại dịch.
Trong năm 2020, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 42/NQ-CP và Nghị quyết số 154/NQ-CP về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19. Đây là gói hỗ trợ đầu tiên với kinh phí 62.000 tỷ đồng, đã thực hiện được hơn 33.000 tỷ đồng cho gần 14,5 triệu đối tượng bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19.
Năm 2021, trước những tác động nặng nề của làn sóng dịch COVID-19 lần thứ tư khởi phát từ ngày 27/4, Chính phủ tiếp tục ban hành Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 1/7/2021, Quyết định số 23/QĐ-TTg về một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19. Gói hỗ trợ này trị giá 26.000 tỷ đồng, gồm 12 chính sách hỗ trợ. Trong đó, có nguồn từ Quỹ Bảo hiểm xã hội, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp và Quỹ Bảo hiểm tai nạn, bệnh nghề nghiệp.
Tới giữa tháng 10 vừa qua, kết quả triển khai Nghị quyết số 68, Quyết định số 23 tại 63 tỉnh, thành phố cho thấy, tổng kinh phí thực hiện gói hỗ trợ này là gần 22.000 tỷ đồng, hỗ trợ cho 24,26 triệu lượt đối tượng. Đặc biệt, tại 23 tỉnh, thành phố khu vực phía Nam phải thực hiện giãn cách xã hội trong một thời gian dài do dịch COVID-19, kinh phí của các chính sách hỗ trợ lên tới gần 18.000 tỷ đồng (chiếm 80% toàn quốc), hỗ trợ 16,8 triệu đối tượng (chiếm 69,5% toàn quốc).
Riêng kinh phí hỗ trợ ba chính sách về bảo hiểm đạt hơn 5.260 tỷ đồng hỗ trợ cho 379.650 đơn vị sử dụng lao động và 11,64 triệu người lao động. Cơ quan bảo hiểm xã hội đã rà soát và thông báo cho 378.900 đơn vị sử dụng 11,5 triệu người lao động được giảm mức đóng bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp từ tháng 7/2021 đến hết tháng 6/2022 với tổng số tiền (tạm tính) khoảng 4.322 tỷ đồng.
Chính sách tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất đã được thực hiện tại 56/63 tỉnh, thành phố với tổng số 735 đơn vị sử dụng lao động và 135.555 người lao động, tổng kinh phí trên 938 tỷ đồng. Đối với chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, duy trì việc làm cho người lao động, có 20 đơn vị sử dụng lao động đã đề nghị cơ quan bảo hiểm xã hội xác nhận hồ sơ đề nghị hỗ trợ cho 1.792 người lao động.
Mới đây, ngày 24/9/2021, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 116/NQ-CP và Quyết định số 28/QĐ-TTg về chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19 từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp. Gói hỗ trợ này có ngân sách khoảng 38.000 tỷ đồng, hỗ trợ khoảng hơn 13 triệu lao động và khoảng 386 nghìn đơn vị sử dụng lao động, với kinh phí lấy từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp.
Theo Bộ trưởng Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung, phương châm triển khai các chính sách hỗ trợ trên là “quyết liệt, nhanh chóng, đơn giản hóa về thủ tục để đến với người dân”.
Đối với phụ nữ và trẻ em, theo Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, ngay khi làn sóng dịch lần thứ 4 bùng phát vào cuối tháng 4/2021, các chính sách hỗ trợ cho trẻ em là F0, F1, phụ nữ đang mang thai, người nuôi con nhỏ dưới 6 tuổi đã được triển khai nhanh chóng, kịp thời. Đã có trên 108.000 người lớn và trẻ F1 được hỗ trợ tiền ăn với gần 116 tỷ đồng.
Tại TP Hồ Chí Minh, trẻ em có cha mẹ đã qua đời vì COVID-19 được áp dụng mức trợ cấp hệ số 2,5 (đối với trẻ em dưới 4 tuổi); hệ số 1,5 (đối với trẻ từ đủ 4 tuổi trở lên) và được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí, được miễn giảm học phí và các khoản khác trong nhà trường; được trợ cấp đến dưới 16 tuổi; nếu đủ 16 tuổi nhưng đang học văn hóa, học nghề, trung học chuyên nghiệp, cao đẳng, đại học văn bằng thứ nhất thì tiếp tục được hưởng chính sách trợ giúp xã hội cho đến khi kết thúc học, tối đa không quá 22 tuổi.
Bên cạnh những chính sách của Nhà nước là sự chung tay, góp sức của cộng đồng với các chương trình khác như: tặng túi an sinh, hỗ trợ lương thực, thực phẩm… Hội đồng Đội TP Hồ Chí Minh đã phát động chương trình hỗ trợ học bổng 3 triệu đồng/năm học cho các em học sinh mất cha, mẹ do dịch bệnh COVID-19 cho đến khi các em học hết cấp 3. Trung ương Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam cũng triển khai chương trình “ATM yêu thương” nhận bảo trợ và đỡ đầu cho trẻ em mồ côi cha mẹ có hoàn cảnh khó khăn do dịch bệnh COVID-19 tại TP Hồ Chí Minh…
Cùng với đó, nhiều hoạt động chăm sóc sức khỏe tinh thần, tâm lý xã hội cho trẻ em cũng đã sớm được quan tâm triển khai.
Việc tổ chức thực hiện các chính sách, chương trình hỗ trợ nhanh chóng, giảm tối thiểu các thủ tục hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin đã giúp các gói hỗ trợ kịp thời đến với người dân, người lao động và doanh nghiệp, các đối tượng yếu thế. Qua đó, giúp họ có thể tạm thời vượt qua những khó khăn trước mắt do tác động nặng nề của đại dịch./.
Theo TTXVN