Quang cảnh buổi Hội thảo
I. Đảng Nhân dân Cách mạng Lào nhận thức về công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh
Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong chế độ dân chủ nhân dân trong tình hình mới là vấn đề quan trọng và có tính cấp thiết, bởi vì việc xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh là nội dung cơ bản nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, tăng cường hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý Nhà nước, phát huy vai trò, tính chủ động của Mặt trận Lào xây dựng đất nước, các tổ chức chính trị - xã hội nhằm hoàn thành mục tiêu xây dựng và phát huy chế độ dân chủ nhân dân, lãnh đạo đất nước thoát khỏi tình trạng nước kém phát triển, lạc hậu và từng bước tiến lên chủ nghĩa xã hội, làm cho việc thực hiện chế độ dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân ngày càng đầy đủ, đảm bảo quyền lực thật sự thuộc về nhân dân.
Lý luận và thực tiễn cuộc đấu tranh cách mạng trong giai đoạn tiến hành cách mạng dân chủ đã khẳng định vị trí, vai trò của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào “sự lãnh đạo của Đảng là yếu tố đảm bảo mọi thắng lợi của cách mạng”. Đảng Nhân dân Cách mạng Lào là lực lượng chính trị duy nhất lãnh đạo toàn dân vượt qua những khó khăn và thử thách, lãnh đạo sự nghiệp cách mạng giải phóng giành được thắng lợi vẻ vang, tiếp tục đưa đất nước thoát khỏi tình trạng khó khăn, kém phát triển, tạo tiền đề từng bước xây dựng chủ nghĩa xã hội. Trong tình hình mới, chúng tôi tiếp tục khẳng định rằng “Đảng Nhân dân Cách mạng Lào là đội quân tiên phong có tổ chức, là tổ chức chính trị cao nhất của giai cấp công nhân Lào, là đại biểu trung thành với quyền và lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động yêu nước và của toàn dân tộc”, “sự lãnh đạo của Đảng là yếu tố cơ bản đảm bảo cho đất nước phát triển phồn vinh”.
Với tư cách là Đảng cầm quyền, Đảng Nhân dân Cách mạng Lào thấy rõ vị trí, vai trò quan trọng của các bộ phận khác trong cơ quan nhà nước, Mặt trận Lào xây dựng đất nước, các tổ chức chính trị- xã hội đều là thành tố cấu thành quan trọng trong hệ thống chính trị của chế độ dân chủ nhân dân. Cơ quan nhà nước có vai trò tổ chức triển khai, cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và thực hiện vai trò quản lý, điều hành mọi hoạt động của xã hội theo Hiến pháp và pháp luật; đồng thời phát huy dân chủ trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân theo Hiến pháp và pháp luật. Mặt trận Lào xây dựng đất nước, các tổ chức quần chúng, các tổ chức chính trị - xã hội có vai trò trong việc xây dựng khối đại đoàn kết hài hòa của các dân tộc, góp phần vào việc hoạch định và tổ chức thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, trong quản lý nhà nước, xây dựng Đảng, củng cố hoàn thiện Nhà nước; bảo vệ lợi ích và quyền tự chủ của các tầng lớp nhân dân, làm cho hoạt động của toàn bộ hệ thống chính trị có sự đoàn kết hài hòa, thống nhất dưới sự lãnh đạo của Đảng, bảo đảm ổn định chính trị, trật tự và an toàn xã hội.
Từ sứ mệnh lịch sử và truyền thống vẻ vang của mình, cũng như đòi hỏi của việc thực hiện nhiệm vụ và mục tiêu xây dựng chế độ dân chủ nhân dân trong tình hình mới, Đảng Nhân dân Cách mạng Lào không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và tính tiên phong của mình. Muốn đạt được mục tiêu đã nêu, Đảng phải tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, vững chắc về chính trị, tư tưởng, tổ chức; thường xuyên đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Đồng thời, Đảng phải tập trung giải quyết những vấn đề cấp bách trong nội bộ Đảng đe dọa sự ổn định của Đảng cầm quyền và chế độ mới, nhất là vấn đề tiêu cực, suy thoái về đạo đức, phẩm chất chính trị của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Bên cạnh đó, Đảng kiên định và thực hiện phương châm: xây dựng Đảng và chế độ mới lấy chất lượng làm gốc, phối hợp chặt chẽ giữa việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng với việc tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, phát huy vai trò làm chủ của Mặt trận Lào xây dựng đất nước, các tổ chức quần chúng và tổ chức xã hội.
II. Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị của chế độ dân chủ nhân dân ở Cộng hòa dân chủ Nhân dân Lào trong thời gian qua
1. Về hoạt động và thành tựu
Trong sự nghiệp đổi mới, Đảng Nhân dân Cách mạng Lào đã tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng Đảng và hệ thống chính trị của chế độ dân chủ nhân dân, tạo được sự chuyển biến tích cực. Trước hết, Đảng của chúng tôi đã chủ động đề ra và hoàn thiện chủ trương, đường lối đổi mới về chính trị ngày càng phù hợp, tổ chức triển khai công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, vững chắc; củng cố, hoàn thiện Nhà nước dân chủ nhân dân và tăng cường hiệu lực trong công tác quản lý nhà nước bằng pháp luật; đổi mới nội dung và hình thức hoạt động của Mặt trận Lào xây dựng đất nước, các tổ chức chính trị - xã hội; phát huy quyền làm chủ của nhân dân một cách mạnh mẽ.
Bước vào quá trình xây dựng chế độ dân chủ nhân dân, xây dựng tiền đề để từng bước tiến lên chủ nghĩa xã hội, Đảng Nhân dân Cách mạng Lào quan tâm đến công tác rút ra bài học kinh nghiệm từ thực tiễn, hoàn thiện chủ trương, đường lối ngày càng phù hợp với tình hình thực tiễn của đất nước và xu thế chung của thế giới. Hội nghị Trung ương 5, khóa IV của Đảng là dấu mốc quan trọng của việc ban hành chính sách đổi mới. Chính sách này được ban hành thành chủ trương đổi mới toàn diện có nguyên tắc tại Đại hội V vào năm 1991. Trong đó, đổi mới hệ thống chính trị dân chủ nhân dân là một nội dung quan trọng của đường lối đổi mới. Đảng của chúng tôi nhận thức nội dung chủ yếu và các bước đổi mới hệ thống chính trị là công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh một cách toàn diện.
- Về công tác xây dựng Đảng trong sự nghiệp đổi mới, với tư cách là trọng tâm (hạt nhân) của hệ thống chính trị, Đại hội V (1991) đề ra chính sách “tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong hệ thống chính trị dân chủ nhân dân” bằng việc tập trung vào xây dựng và hoàn thiện chủ trương, chính sách lớn về định hướng phát triển của đất nước trong tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại; hoàn thiện vai trò, chức năng lãnh đạo của Đảng và chế độ hoạt động trong khuôn khổ pháp luật; tập trung vào việc tuyển chọn và đề bạt cán bộ của Đảng vào các chức vụ quan trọng trong bộ máy Nhà nước và các tổ chức quần chúng các cấp.
Kể từ Đại hội VI (1996) đến Đại hội X (2016), Đảng tiếp tục khẳng định quan điểm về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong sự nghiệp đổi mới và tăng cường nội dung công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh nhằm đạt được mục tiêu nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và tính tiên phong của Đảng trong hoàn cảnh mới. Để đạt được mục tiêu đã nêu, đại hội đảng các cấp đều phải xác định nhiệm vụ và biện pháp tăng cường và nâng cao chất lượng xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và lý luận; củng cố sự vững mạnh về tổ chức; nâng cao tính gương mẫu tiên phong của cán bộ, đảng viên; củng cố phương thức lãnh đạo của Đảng; củng cố, nâng cao chất lượng và hiệu lực trong công tác kiểm tra, đổi mới công tác cán bộ. Công tác xây dựng Đảng trong nhiệm kỳ Đại hội X có tính chất lành mạnh và tích cực hơn so với nhiệm kỳ qua, trong đó Ban Chấp hành Trung ương đã đánh giá, nêu rõ những tác động tiêu cực tới vai trò, uy tín của Đảng trong xã hội hoặc các rủi ro tới sự ổn định của chế độ mới. Đồng thời, Ban Chấp hành Trung ương đã chỉ đạo cuộc chỉnh đốn Đảng một cách sâu sắc, Hội nghị Trung ương 3 khóa X đã ban hành Nghị quyết về giải quyết bệnh quan liêu, phòng chống tham ô, tham nhũng.
Việc chú trọng, chủ động tự củng cố, sửa đổi đã làm cho Đảng có sự thay đổi tích cực, nhất là năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, từng bước bảo đảm cho sự nghiệp đổi mới. Vai trò lãnh đạo của Đảng được tăng cường trong tất cả các lĩnh vực cũng như trong đời sống xã hội, sự tin tưởng của nhân dân đối với Đảng không ngừng được nâng cao, làm cho Đảng Nhân dân Cách mạng Lào ngày càng phát triển cả về số lượng và chất lượng, trở thành lực lượng chính trị vững mạnh lãnh đạo toàn xã hội. Đến năm 2016, toàn Đảng có 21.052 tổ chức cơ sở đảng; 309.880 đảng viên, trong đó có 74.045 đảng viên nữ; số lượng quần chúng tiến bộ được kết nạp vào Đảng có xu hướng tăng lên hằng năm. Đội ngũ đảng viên, cán bộ trưởng thành và phần lớn tiến bộ về kiến thức, năng lực, tinh thần rèn luyện, nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, phong cách sống trong sạch tiến bộ, có tinh thần phục vụ nhân dân và tạo sự tin tưởng từ nhân dân ngày càng cao.
- Về củng cố hoàn thiện cơ quan Nhà nước, Đảng đã xác định chính sách xây dựng Nhà nước trở thành Nhà nước của dân, do dân và vì dân, quản lý bằng pháp luật. Xuất phát từ tư tưởng Cay-xỏn Phôm-vi-hản về “xây dựng Nhà nước quản lý bằng pháp luật” đã được khởi xướng tại Hội nghị Trung ương 10 khóa IV. Từ Đại hội V đến Đại hội VIII là thời gian triển khai chính sách xây dựng Nhà nước dân chủ nhân dân, quản lý bằng pháp luật, phát huy vai trò của các tổ chức quyền lực nhà nước, quy định về phân công trách nhiệm của các tổ chức quyền lực nhà nước (Cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp); hoàn thiện và ban hành Hiến pháp, sửa đổi bổ sung các bộ luật; nghiên cứu và tiến hành cải cách hành chính nhà nước bằng việc chuyển từ hình thức tổ chức Hội đồng Bộ trưởng trước đây sang hình thức tổ chức Chính phủ; chuyển từ Ủy ban hành chính các cấp sang chế độ cấp thủ trưởng, như: tỉnh trưởng, huyện trưởng; sắp xếp lại huyện, bản; nghiên cứu phân cấp quản lý theo ngành dọc với ngành ngang của các cơ quan địa phương; về hệ thống Hội đồng nhân dân các cấp, là đặt vấn đề xóa bỏ Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và huyện, giữ lại Hội đồng nhân dân tối cao và Hội đồng nhân dân cấp bản hoặc xã. Tinh thần của chính sách đổi mới là nhằm đảm bảo cho bộ máy tổ chức hành chính tinh gọn và hoạt động có hiệu lực, hiệu quả, đảm bảo thực hiện đúng chức năng quản lý nhà nước của bộ máy các cấp.
Trong giai đoạn từ Đại hội VIII đến Đại hội IX, Đảng đã đề ra chính sách hoàn thiện Nhà nước dân chủ nhân dân, từng bước “xây dựng Nhà nước quản lý bằng pháp luật” dưới sự lãnh đạo của Đảng, bằng việc tăng cường vai trò của Quốc hội; củng cố chính quyền hành chính cấp Trung ương tinh gọn và thực hiện vai trò quản lý vĩ mô, củng cố cơ quan hành chính địa phương hoặc chính quyền địa phương có năng lực và sức mạnh hơn, tập trung vào việc phân cấp quản lý; củng cố hệ thống tòa án nhân dân và viện kiểm sát cấp huyện ngày càng vững mạnh, đã đòi hỏi phải sửa đổi bổ sung hệ thống pháp luật và quy chế quản lý của Nhà nước phù hợp với cơ chế thị trường. Đại hội IX đã nhấn mạnh vấn đề phân chia nhiệm vụ phụ trách giữa cơ quan quyền lực nhà nước, thúc đẩy thực hiện chính sách “xây dựng tỉnh thành đơn vị chiến lược, xây dựng huyện thành đơn vị vững mạnh toàn diện, xây dựng bản thành đơn vị phát triển”, nhấn mạnh vấn đề chất lượng của nhân sự, thực hiện phương châm đột phá trong việc giải quyết chế độ thể chế hành chính, quản lý. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X đã thay đổi chủ trương xây dựng “Nhà nước pháp luật” thành “xây dựng Nhà nước quản trị bằng pháp luật”. Chính vì vậy, chưa có sự nghiên cứu và thống nhất về mặt quan điểm, nên đã tiếp tục xác định nhiệm vụ nâng cao hiệu lực trong công tác quản lý nhà nước bằng pháp luật, nhằm tạo sự vững chắc cho Nhà nước dân chủ nhân dân. Trong khóa X, Ban Chấp hành Trung ương đã tăng cường củng cố hoàn thiện Nhà nước dân chủ nhân dân, Hội nghị Trung ương 6 khóa X đã nghiên cứu, ban hành Nghị quyết “Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật”; Hội nghị Trung ương 8 khóa X đã chỉ đạo việc phân cấp quản lý giữa Trung ương và địa phương, vấn đề về thi hành án theo quy trình tư pháp.
Quốc hội là cơ quan lập pháp ngày càng được củng cố và hoàn thiện. Quốc hội khóa VIII (2016 – 2021) đã sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2015, xây dựng và sửa đổi, bổ sung được 130 bộ luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng. Tính đến năm 2018 cả nước có 18 đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (tỉnh Xay-xổm-bun mới được thành lập), có 3 thành phố trực thuộc tỉnh, 148 huyện và 8.448 bản. Cơ quan hành pháp, bao gồm Chính phủ có 18 bộ và 3 cơ quan ngang bộ; Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân có hệ thống tổ chức từ Trung ương đến huyện; lực lượng vũ trang, được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật. Các nhân sự trong hệ thống tòa án và viện kiểm sát nhân dân cấp Trung ương, cấp miền, tỉnh và khu vực được đào tạo và bồi dưỡng, đảm bảo việc thực hiện chức năng vai trò, nhiệm vụ xem xét giải quyết các vụ án đến tận cơ sở, gọn nhẹ, nhanh chóng, minh bạch, công bằng, là nơi tôn nghiêm và được nhân dân ngày càng tin tưởng .
- Đảng nâng cao vai trò của tổ chức đoàn thể và các tổ chức xã hội trong việc xây dựng khối đại đoàn kết hòa thuận, thống nhất của nhân dân các bộ tộc, đổi mới tổ chức và nội dung hoạt động của các tổ chức quần chúng.
- “Phát huy quyền làm chủ của nhân dân một cách mạnh mẽ”, lãnh đạo Nhà nước nghiên cứu, xác định quyền, lợi ích và nghĩa vụ của công dân theo Hiến pháp và pháp luật; đồng thời, xác định phạm vi và trách nghiệm của bộ máy Nhà nước, phòng và chống bệnh quan liêu, “quan cố cách mạng”, biểu hiện đặc quyền, lợi dụng chức vụ và lợi ích của cán bộ, phòng, chống tham ô và lãng phí tài sản công, thực hiện pháp luật xuyên suốt đối với mọi công dân, không miễn trừ một tổ chức nào trong hệ thống chính trị, tất cả các tổ chức trong hệ thống chính trị phải đặt dưới pháp luật “không ai sống ngoài pháp luật”.
- Đảng Nhân dân Cách mạng Lào đặc biệt coi trọng và quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị dân chủ nhân dân cấp cơ sở ở địa phương. Trong thời gian qua, Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương đã ban hành các nghị quyết, chỉ thị về công tác xây dựng cơ sở chính trị gắn với việc phát triển nông thôn toàn diện và xóa nghèo của nhân dân. Việc này làm cho cơ sở chính trị có sự vững mạnh, là lực lượng chủ yếu trong việc tổ chức thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và đạt được thành tựu trong nhiều mặt, trở thành tiền đề cho việc xây dựng, phát triển chế độ dân chủ nhân dân từ cơ sở.
2. Một số hạn chế, khuyết điểm
- Tổ chức bộ máy và hoạt động của hệ thống chính trị Lào hiện nay, tuy đã có sự đổi mới, củng cố hoàn thiện trong thời gian khá dài, nhưng cũng còn nhiều hạn chế, nhất là tổ chức bộ máy cồng kềnh, thiếu hiệu lực, hiệu quả; chức năng, nhiệm vụ của một số tổ chức chưa rõ ràng; cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ trong thực hiện còn phức tạp.
- Công tác xây dựng Đảng, đào tạo cán bộ còn một số mặt chưa sâu sắc và chưa đáp ứng được đòi hỏi của nhiệm vụ chính trị trong điều kiện mới. Một số cán bộ, đảng viên còn thiếu tính gương mẫu tiên phong, suy thoái về ý chí, tư tưởng, đạo đức, hoạt động vi phạm pháp luật và Điều lệ Đảng, quan liêu, tham ô lãng phí, phá hoại vai trò và uy tín của Đảng cầm quyền. Việc xây dựng Đảng về tổ chức còn hạn chế, một số cấp ủy đảng, bộ ngành cấp Trung ương và địa phương chưa thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, phân công phân nhiệm chưa rõ ràng; việc phát huy dân chủ trong Đảng và quyền làm chủ của đảng viên còn thiếu cơ chế thực thi rõ ràng. Việc lãnh đạo, chỉ đạo công việc và cán bộ liên quan chưa nghiêm, còn có tình trạng “không làm cũng được”; việc đánh giá, sử dụng, đề bạt cán bộ, đảng viên còn cả nể, họ hàng, bè phái; sự thay thế những cán bộ thiếu năng lực, vi phạm Điều lệ Đảng, pháp luật của Nhà nước, người mất uy tín chưa được làm tốt; cuộc đấu tranh trong Đảng cũng như tự phê bình và phê bình có xu hướng giảm, việc thực thi kỷ luật đối với người vi phạm còn chưa kiên quyết và nghiêm khắc. Phương thức lãnh đạo trong điều kiện Đảng cầm quyền chưa được củng cố kịp thời; còn thiếu cơ chế, chính sách một cách đồng bộ, khoa học nhằm chủ động phòng, chống các hành vi vi phạm.
- Quản lý Nhà nước, quản lý xã hội còn nhiều mặt chưa nghiêm và chưa có hiệu lực như quy định của pháp luật. Việc cung cấp dịch vụ xã hội của các cơ quan nhà nước các cấp chưa thuận tiện và minh bạch; hệ thống bộ máy tổ chức còn cồng kềnh thiếu hiệu lực, quan liêu; các quy chế và cơ chế hoạt động còn có khe hở cho những kẻ cơ hội tham ô, tham nhũng; công chức trong bộ máy ngày càng tăng; cơ chế, chất lượng của cán bộ, công chức còn nhiều khuyết điểm; việc bố trí, sắp xếp cán bộ, công chức các cấp chưa phù hợp (cấp huyện còn thiếu cả số lượng và chất lượng).
- Việc xây dựng quy chế, cơ chế quan hệ giữa Đảng và hệ thống chính trị còn hạn chế; việc thực hiện chế độ kiêm nhiệm trong tổ chức và cá nhân giữa chức vụ trong Đảng và Nhà nước còn nhiều vấn đề khó khăn, không phân biệt được phạm vi trách nhiệm giữa công việc của Đảng và Nhà nước, trách nhiệm giữa bí thư và bộ trưởng, tỉnh trưởng, huyện trưởng; việc thực hiện vai trò, nhiệm vụ còn nặng sang quản lý hành chính Nhà nước, coi nhẹ công tác lãnh đạo của Đảng.
- Việc đổi mới nội dung và hình thức hoạt động của Mặt trận Lào xây dựng đất nước, các tổ chức chính trị - xã hội còn chậm, mang tính hành chính; việc tổ chức các hoạt động và phong trào chưa nhiều.
3. Một số bài học kinh nghiệm rút ra
Một là, công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị phải luôn kiên định đổi mới về mặt chính trị, phát triển và sáng tạo phù hợp với yêu cầu của tình hình mới.
Hai là, công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị vừa được tiến hành sâu sắc, toàn diện trên tất cả các bộ phận cấu thành của hệ thống chính trị, vừa được tiến hành một cách có trọng điểm, nhất là giải quyết vấn đề cấp bách, có tính nguy hiểm đối với Đảng và chế độ mới.
Ba là, công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị phải đặt trong thế chủ động, có tính tăng cường, tiến hành một cách mạnh mẽ với quyết tâm chính trị cao, nhất là việc giải quyết vấn đề cấp bách nhất mà cán bộ, đảng viên và nhân dân trông chờ. Những vấn đề chưa rõ ràng, phải khẩn trương nghiên cứu, thử nghiệm và tổng kết thực tiễn để làm sáng tỏ, có bước đi thích hợp, không nóng vội, chủ quan, duy ý chí.
Bốn là, công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong từng giai đoạn phải đảm bảo tăng cường đoàn kết thống nhất trong Đảng, nhất là ở các cơ quan lãnh đạo của Đảng các cấp; tăng cường đoàn kết hòa thuận giữa dân tộc, giữa các giai cấp và tầng lớp, đảm bảo ổn định tình hình chính trị, an ninh và trật tự, an toàn xã hội.
III. Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị của chế độ dân chủ nhân dân ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào trước tình hình mới
Tình hình mới đang đặt ra những đòi hỏi đối với công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị của chế độ dân chủ nhân dân ở Lào.
Tình hình quốc tế có sự thay đổi một cách nhanh chóng với nhiều biến đổi phức tạp, khó đoán định. Các nước lớn tác động mạnh mẽ tới quan hệ quốc tế. Chiến tranh thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ; việc thực hiện chính sách “vành đai, con đường”, chính sách “cộng đồng chung vận mệnh” của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin đã thúc đẩy nhanh chóng và làm cho quá trình toàn cầu hóa trở nên sâu sắc hơn, làm thay đổi nếp sống một cách nhanh chóng và toàn diện, các quan hệ xã hội của mỗi dân tộc, mỗi địa phương không phụ thuộc vào phạm vi địa lý của đất nước hoặc biên giới lãnh thổ. Việc thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch... đã và đang tác động vào công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Vì vậy, công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong tình hình mới phải tiếp tục được tăng cường, chủ động và quyết tâm cao.
1. Tiếp tục tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh và vững chắc, đảm bảo năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng và tính gương mẫu tiên phong xứng đáng là hạt nhân lãnh đạo của hệ thống chính trị dân chủ nhân dân
Trong tình hình mới, Đảng Nhân dân Cách mạng Lào phải tập trung tổ chức thực hiện một số công việc như:
Thứ nhất, tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên: Đảng ủy các cấp, các thủ trưởng phải là người thấm nhuần sâu sắc về chủ trương đường lối, kế hoạch, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, pháp luật của Nhà nước để tuyên truyền, giáo dục cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân có nhận thức một cách sâu sắc và sẵn sàng tham gia thực hiện một cách hiệu quả.
Thứ hai, tăng cường rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, phòng chống chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa cơ hội.
Trung ương và các cấp ủy phải coi trọng và gương mẫu trong việc rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa cơ hội. Từng cán bộ, đảng viên phải giác ngộ, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, phong cách sống; có kế hoạch bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, phẩm chất chính trị, phong cách sống của mình; kiên quyết đấu tranh với âm mưu và hoạt động “diễn biến hòa bình” của kẻ thù, chủ động phòng chống “tự diễn biến”, ngăn chặn sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức cách mạng, phong cách sống của cán bộ, đang viên, giữ gìn vững chắc đoàn kết thống nhất trong Đảng và trong xã hội.
Thứ ba, củng cố tổ chức bộ máy các cấp trong sạch, vững mạnh trên cơ sở thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ vững chắc và nghiêm túc.
Tiếp tục củng cố tổ chức bộ máy các cấp, nghiên cứu củng cố vai trò, nhiệm vụ của các tổ chức đảng ở các bộ, ngành cấp Trung ương và địa phương, phù hợp với vai trò hạt nhân của hệ thống chính trị; thường xuyên đánh giá và củng cố bộ máy tổ chức đảng, quan tâm chỉnh đốn những cấp ủy còn yếu kém. Coi trọng việc nâng cao chất lượng sinh hoạt chính trị của tổ chức đảng, nói và làm theo nghị quyết; phát huy dân chủ trong sinh hoạt Đảng của chi bộ, ban cán sự đảng cơ sở, cấp ủy các cấp đến Ban Chấp hành Trung ương, Ban Bí thư, Bộ Chính trị Trung ương Đảng trong việc thực thi Điều lệ của Đảng, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, phòng chống bệnh quan liêu, chia rẽ trong nội bộ Đảng, làm việc không tuân theo nguyên tắc; phòng, chống những vi phạm Điều lệ của Đảng, vi phạm dân chủ, không tôn trọng Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước.
Nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng và sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng, tạo được sự biến đổi rõ ràng chất lượng hoạt động của các tổ chức cơ sở đảng, tập trung vào việc xây dựng cơ sở đảng các đơn vị và doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp có cổ phần nước ngoài, quan tâm đào tạo, bồi dưỡng ủy viên đảng ủy, chi ủy. Đồng thời, quan tâm nâng cao chất lượng của đảng viên và tăng cường công tác quản lý đảng viên và phát triển Đảng, đảm bảo chất lượng của đảng viên theo quy định, Điều lệ Đảng, kiên quyết đưa người không xứng đáng ra khỏi Đảng.
Thứ tư, sinh hoạt đảng, thực hiện chế độ tự phê bình và phê bình một cách thường xuyên, sâu sắc, có chất lượng.
Cán bộ, đảng viên đang đảm nhiệm chức vụ lãnh đạo, quản lý chủ chốt phải làm gương cho cấp dưới, dám nhìn sự thật, dám tự phê bình và phê bình, tự sửa chữa, nâng cao chất lượng, không để vấn đề tiêu cực thống trị đạo đức, phong cách sống của cán bộ, đảng viên. Đồng thời, phải giải quyết, thi hành kỷ luật đối với cán bộ, đảng viên suy thoái về phẩm chất chính trị, đạo đức, phong cách sống, rơi vào chủ nghĩa cá nhân, quan liêu, tham ô, tham nhũng.
Thứ năm, tăng cường công tác cán bộ, giải quyết vấn đề về chất lượng cán bộ.
Tiếp tục đổi mới nội dung và phương pháp thực hiện công tác cán bộ, xuất phát từ công tác quy hoạch, đào tạo và bồi dưỡng, nâng cao công tác bố trí sắp xếp, luân chuyển và công tác quản lý, sử dụng, công tác giám sát đánh giá và thực hiện chính sách đối với cán bộ; đặc biệt coi trọng công tác đào tạo và bồi dưỡng nâng cao trình độ cán bộ, coi tiêu chuẩn kiến thức về chủ trương của Đảng, quan điểm lập trường chính trị và đạo đức cách mạng là ưu tiên, lấy kiến thức, năng lực phấn đấu và phong cách làm việc là quan trọng.
Thứ sáu, tăng cường hiệu quả và hiệu lực của công tác kiểm tra, coi đây là công cụ, biện pháp sắc bén trong công tác phòng, chống và giải quyết các hiện tượng tiêu cực làm cho Đảng trong sạch và được nhân dân tin tưởng.
2. Tiếp tục củng cố, hoàn thiện Nhà nước dân chủ nhân dân quản lý bằng pháp luật, là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và thật sự vì nhân dân
Một là, củng cố, hoàn thiện Nhà nước dân chủ nhân dân, quản lý bằng pháp luật, nhà nước của dân, do dân và vì dân; quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân; quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp; Nhà nước tổ chức và hoạt động trên cơ sở Hiến pháp, pháp luật và bảo đảm cho Hiến pháp và pháp luật giữ được vị trí, vai trò trong việc điều chỉnh các mối quan hệ trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội; Nhà nước coi trọng và bảo đảm quyền lợi cơ bản của công dân; nâng cao trách nhiệm pháp luật của Nhà nước và công dân, phát huy dân chủ đi đôi với việc tăng cường kỷ luật; Nhà nước dân chủ nhân dân Lào do Đảng Nhân dân Cách mạng Lào duy nhất lãnh đạo, có sự giám sát, kiểm tra của xã hội và nhân dân thông qua Mặt trận Lào xây dựng đất nước, các tổ chức chính trị - xã hội.
Hai là, tiếp tục nghiên cứu, cải cách cơ quan hành chính, quyết tâm tập trung giải quyết vấn đề của tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, có hiệu lực và hiệu quả. Nghiên cứu, cải cách tổ chức, bộ máy của các bộ, ngành và tổ chức bộ máy của Đảng tinh gọn; đẩy mạnh việc củng cố hoàn thiện cơ quan hành chính địa phương cho vững mạnh theo hướng 3 xây; củng cố, hoàn thiện bộ máy hành chính địa phương phù hợp hơn, có quy mô to - nhỏ tương đương nhau, một tỉnh bao gồm bao nhiêu huyện; một huyện có bao nhiêu bản, để làm cơ sở cho việc bố trí công chức không quá chênh lệnh nhau; tập trung củng cố bộ máy chính quyền cấp huyện và bản có sự thay đổi rõ nét, có năng lực thực hiện vai trò, nhiệm vụ của mình tốt hơn.
Ba là, quyết tâm giải quyết các vấn đề phân cấp quản lý, phân công trách nhiệm giữa các ngành Trung ương và cơ quan hành chính địa phương theo Nghị quyết Trung ương 8 khóa X, làm cho có sự đột phá thật sự. Đồng thời, quan tâm giải quyết các hạn chế trong cơ chế kiêm nhiệm chức vụ trong Đảng và Nhà nước dẫn đến tình trạng phương thức lãnh đạo, quản lý quan liêu, tham ô, tham nhũng.
Bốn là, quyết tâm giải quyết vấn đề chất lượng cán bộ, công chức và giảm thiểu số lượng công chức cho phù hợp và bảo đảm không ảnh hưởng tới hiệu quả công việc; giải quyết những hạn chế trong công tác quản lý công chức trong bộ máy, nhất là việc phân bổ chỉ tiêu công chức hằng năm, phải phù hợp, tập trung vào việc giải quyết chất lượng nhân sự cấp huyện cả về số lượng và chất lượng có sự đổi mới rõ ràng.
Năm là, thúc đẩy công tác củng cố lĩnh vực tư pháp, xây dựng hệ thống tư pháp trong sạch, vững mạnh, đủ năng lực bảo vệ sự công bằng, tôn trọng và bảo vệ quyền của công dân. Triển khai và thực hiện phương châm chỉ đạo của Đảng đã đề ra trong Hội nghị Trung ương 8 khóa X. Hoàn thiện tổ chức bộ máy tư pháp, đảm bảo tính đồng bộ, nâng cao tính khách quan, đúng đắn theo pháp luật của từng cơ quan và chức danh tư pháp; bố trí, hoàn thiện tổ chức và hoạt động của tòa án, viện kiểm sát, cơ quan điều tra theo hướng gọn nhẹ; quy định rõ hoạt động chuyên môn trong việc đấu tranh phòng, chống tội phạm. Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và phẩm chất chính trị, đạo đức của đội ngũ cán bộ lĩnh vực tư pháp.
3. Rà soát, củng cố và hoàn thiện tổ chức và hoạt động của cơ quan Mặt trận Lào xây dựng đất nước, các tổ chức chính trị - xã hội theo hướng tinh gọn, chức năng, vai trò nhiệm vụ rõ ràng, không trùng lặp vai trò, nhiệm vụ của các cơ quan khác trong hệ thống chính trị
- Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, đổi mới cơ chế tài chính, nhằm tạo điều kiện cho các cơ quan đó tăng cường tính tự chủ trong hoạt động; tránh hoạt động như cơ quan hành chính nhà nước, để gần gũi với nhân dân; thực hiện chế độ phân công, quy định về việc giám sát, kiểm tra đánh giá xã hội một cách có hiệu quả; thực hiện cơ chế để nhân dân tham gia góp ý kiến đối với công tác xây dựng Đảng, chính quyền.
- Củng cố, hoàn thiện Mặt trận Lào xây dựng đất nước, các tổ chức chính trị - xã hội để xứng đáng là đại diện cho lợi ích của các tầng lớp, có quyền và trách nhiệm tham gia công việc của Đảng và Nhà nước, vận động xây dựng “phong trào yêu nước và phát triển”, góp phần xây dựng đất nước giàu mạnh.
- Thúc đẩy, củng cố, hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Mặt trận Lào xây dựng đất nước, các tổ chức chính trị - xã hội ở cấp cơ sở trở thành đơn vị phát triển theo hướng 3 xây mà Đảng đã đề ra.
GS.TS Ki-kẹo Khảy-khăm-phị-thun
Bí thư Trung ương Đảng,
Trưởng Ban Tuyên huấn Trung ương,
Chủ tịch Hội đồng Khoa học Xã hội Quốc gia Lào
[1] Trích Báo cáo đề dẫn của đồng chí GS.TS Ki-kẹo Khảy-khăm-phị-thun, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên huấn Trung ương, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Xã hội Quốc gia Lào, Trưởng Đoàn đại biểu Đảng Nhân dân Cách mạng Lào tại Hội thảo “Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong tình hình mới” tại tỉnh Quảng Bình, tháng 7- 2019.